جشنواره کن از نگاهی دیگر/ «یک ارتباط فرانسوی»

یک پخش‌کننده بین المللی سینمای ایران، جشنواره‌ی فیلم کن سپری شده را در مقاله‌ای ارزیابی کرد.

محمد اطبایی در متنی با عنوان «جشنواره کن از نگاهی دیگر» نوشت:«هفتاد و یکمین جشنواره بین المللی فیلم کن از ۱۸ تا ۲۹ اردیبهشت در فرانسه برگزار شد، جشنواره ای که همواره درباره انتخاب فیلم ها و شیوه و عوامل تعیین کننده در این انتخاب ها، بحث و جدل های بسیاری بوده و خواهد بود. تردیدی نیست که این جشنواره، مهم ترین رویداد سینمایی جهان است و حضور و انتخاب یک فیلم در هر یک از بخش های جشنواره، سرنوشت اقتصادی آن فیلم را  تغییر جهت می دهد.

جشنواره فیلم ،محل نمایش آثار  کیفی و نوآورانه و فرصتی برای کشف استعدادها و جریان های سینمایی است و جشنواره ای موفق تر است که این کیفیت ها و فرصت های عرضه و ارتقای فیلم ها به بازارهای جهانی و رسانه ها بیشتر دیده شوند. جشنواره فیلم کن با مدیریت مدبرانه خود در طول تاریخ برگزاری اش به خوبی توانسته خود را از دیگر جشنواره های فیلم جدا کرده و با فاصله در نوک قله مهمترین رویدادهای سینمایی دنیا قرار گیرد.

این موقعیت بی نظیر هنری و اقتصادی جشنواره کن، رقابتی خاص را در میان تولیدات سینمایی همه کشورهای جهان به وجود آورده و به گونه ای که همه ساله نزدیک به سه تا چهار هزار فیلم بلند سینمایی به بخش های مختلف جشنواره کن ارائه شده و این در حالی است که ظرفیت نهایی پذیرش و نمایش فیلم های بلند سینمایی، برای نمونه امسال، تنها ۸۸ فیلم بلند بوده است.

هیات های انتخاب بخش های مختلف کن در طول سال به بازبینی فیلمها پرداخته و تلاش برای انتخاب بهترین فیلمها را دارند و پرسش این است که آیا همواره تنها معیار های هنری و زیبایی شناختی در این انتخابها دخالت دارند؟ پاسخ مثبت قدری ساده بینانه است! شماری معیارهای سیاسی را دخیل می دانند که این افراد در کشورهایی مانند کشور ما کم نیستند و شماری دیگر ظرفیتهای اقتصادی و حضور ستاره ها را مهم تلقی می کنند. این عوامل همه و همه تاثیرگذارند اما تعیین کننده نیستند. تاریخ جشنواره کن موید انتخاب و معرفی فیلم های کوچک و سینماگران ناشناخته بسیاری است اما این روند انتخاب در دو دهه اخیر تحت تاثیر عامل دیگری هم بوده است: “ارتباط فرانسوی!”.

جشنواره فیلم کن، رویدادی جهانی است اما سیاست گذاران آن در تلاشند تا از آن برای ارتقای صنعت سینمای فرانسه هم استفاده کنند. برای درک بهتر از این ادعا مروری بر فیلم های بخش های مختلف جشنواره کن خواهیم داشت.

در بخش مسابقه فیلم های بلند، ۲۱ فیلم انتخاب شد که ۲ فیلم تولید کامل فرانسه، ۱۱ فیلم تولید مشترک فرانسه و جالب آنکه ۱۶ فیلم دارای پخش کننده بین المللی فرانسوی اند. از ۱۶ فیلم خارج از مسابقه، ۵ فیلم تولید کامل فرانسه، ۴ فیلم تولید مشترک و ۶ فیلم دارای پخش کننده فرانسوی اند. در بخش نوعی نگاه هم ۱۸ فیلم حضور داشتند که ۴ فیلم تولید فرانسه، ۸ فیلم تولید مشترک فرانسه و ۹ فیلم دارای پخش کننده فرانسوی اند.

در بخش جنبی هفته بین المللی منتقدان، ۷ فیلم بلند در بخش مسابقه و ۴ فیلم در خارج از مسابقه به نمایش درآمدند که ۳ فیلم تولید کامل فرانسه، ۴ فیلم تولید مشترک و ۸ فیلم دارای پخش بین المللی فرانسوی بودند.

در بخش پانزده روز و یا دو هفته کارگردان های جشنواره کن، ۲۲ فیلم بلند انتخاب شد که ۴ فیلم تولید فرانسه، ۹ فیلم تولید مشترک و ۱۳ فیلم دارای پخش کننده بین المللی فرانسوی اند.

در مجموع از ۸۸ فیلم بلند سینمایی انتخاب شده در بخش های مختلف جشنواره امسال کن، ۱۸ فیلم، ۲۰/۴۵ درصد تولید کامل فرانسه، ۳۶ فیلم بلند، ۴۰/۹ درصد تولید مشترک فرانسه و ۵۵ فیلم، ۶۲/۵ درصد دارای پخش کننده بین المللی فرانسوی اند. سهم تولیدات فرانسوی و تولیدات مشترک فرانسه، ۵۴ فیلم و به عبارتی ۶۱/۳۶ درصد از کل انتخاب هاست!

پس در جشنواره فیلم کن، ظرفیت واقعی موجود برای حضور یک فیلم بلند سینمایی غیر تولید فرانسه تنها ۳۸/۶۴ درصد و برای یک فیلم بلند سینمایی بدون پخش کننده بین المللی فرانسوی هم تنها ۳۷/۵ درصد است. به عبارتی دیگر داشتن یک “ارتباط فرانسوی” برای حضور در جشنواره کن، شانس یک فیلم را سه برابر خواهد کرد.

کشور فرانسه از دیرباز مهد هنر بوده و سینما نیز از راهبردی ترین فاکتورهای بسط و گسترش فرهنگ آن کشور محسوب می شود.

کن، مهم ترین جشنواره و بازار فیلم جهان، کلرمون-فران، مهم ترین جشنواره فیلم کوتاه جهان، انسی، مهم ترین جشنواره انیمیشن جهان، فید مارسی، یکی از سه رویداد مهم سینمای مستند جهان، در این کشور برگزار می شوند. این کشور شیوه های حمایتی گسترده ای برای تولید مشترک با دیگر کشورها داشته که نمی توان ایرادی نسبت به آن داشت و البته مقوله تولید مشترک را باید در فرصتی دیگر و مفصل تر به آن پرداخت. نیت نگارنده در این فرصت پرداختن به اهمیت “ارتباط فرانسوی” و  “پخش کننده های بین المللی فرانسوی” است و اینکه چگونه این حلقه از زنجیر صنعت سینمای فرانسه در کسب درآمد و اعتبار ایفای نقش می کنند.

عامل عرضه و پخش بین المللی فیلم و آنگونه که در ایران از آن یاد می شود، “پخش کننده بین المللی” در اساس عنصری کمیاب در دنیای سینماست! بسیاری از کشورهای دارای سینما، به دلیلی ساده فاقد متخصصان پخش بین المللی اند! عرضه بین المللی فیلم از دشوارترین بخش های حلقه حیات یک تولید سینمایی است و پخش کننده بین المللی فیلم باید دارای ویژگی هایی باشد که دستیابی به آن چندان ساده نیست.

آشنایی با زبان و فرهنگهای خارجی، درک عمیق از هنر و سینما و قدرت کشف استعدادهای جدید، آشنایی با بازارها و جشنواره های فیلم، تسلط بر مقوله های فنی فیلم،  داشتن ارتباط های گسترده با خریداران، پخش کننده ها، مدیران جشنواره ها و اهل رسانه، ویژگی های فردی خاص این شغل و… همه و همه افراد اندکی را ترغیب به انتخاب این شغل می کند. برگزاری جشنواره فیلم کن در کشور فرانسه، زمینه ساز حضور و بروز تعداد قابل توجهی از مهم ترین پخش کنندههای بین المللی فیلم دنیا در آن کشور شده است.

در هفتاد و یکمین دوره جشنواره فیلم کن، از ۸۸ فیلم بلند انتخاب شده، ۸۷ فیلم دارای پخش کننده بین المللی بودند که این خود اهمیت این تخصص را در معرفی و بازاریابی هر فیلم نشان می دهد. اما در این حوزه هم فرانسوی ها دارای سلطه بی چون و چرایی بوده و از مجموع ۴۳ شرکت پخش بین الملل، ۲۲ شرکت، پنجاه درصد، فرانسوی اند و انتخاب ۵۵ فیلم بلند دارای پخش کننده بین المللی فرانسوی موید نقش تعیین کننده این طیف در انتخاب های نهایی جشنواره کن است. جدا از فرانسوی های پخش کننده با ۵۵ فیلم، شرکت های پخش آلمانی با ۱۰ فیلم، آمریکایی با ۹ فیلم، اسپانیایی با ۳ فیلم، کره جنوبی و ایتالیا هر کدام با ۲ فیلم و دانمارک، انگلستان، هنگ کنگ، لهستان و چین هر کدام یک فیلم بلند را در جشنواره کن پخش بین المللی کردند.

اما نکته جالب آنکه در دایره شرکت های بانفوذ پخش بین المللی، یک شرکت آلمانی جایگاه ویژه ای برای خود ایجاد کرده، “مچ فاکتوری”، و این شرکت بیش ترین تعداد فیلم انتخاب شده در کن را با هشت عنوان، در اختیار داشت. پس از این شرکت آلمانی، فرانسوی ها یکه تازند! شرکت “ام کا دو” و “فیلمز بوتیک” هر یک با هفت عنوان فیلم، “وایلد بانچ” یا شش عنوان، “پیرامید” با پنج عنوان، “شاراد” و “استودیو کانال” با سه عنوان، “ممنتو”، “کینولوژی”، “اوربان”، “پلی تایم”، “فیلم فاکتوری” (اسپانیایی)، “لاتیدو فیلمز” (اسپانیایی)، “اورانژ استودیو”، “بی فور فیلمز”، “لوکس باکس”، “بتا سینما” (آلمانی)، “ایگس وای زد” (آمریکایی) و “داک اند فیلم” با دو عنوان فیلم و تک فیلم هایی هم عبارت بودند از “سلولویید دریمز”،”ال درایور”، “فوکوس فیچرز” (آمریکایی)، “اینسایدرز”، “فاین کات” (کره ای)، “رای” (ایتالیا)، “ام پی ام پرمیوم” ، “ترو کالرز” (ایتالیایی)، “رادیانت فیلمز” (آمریکایی)، “تراست نوردیسک” (دانمارکی، “والت دیزنی” (آمریکایی)، “سی جی انترتینمنت” (کره ای)، “اچ بی او” (آمریکایی)، “آلتیتیود” (انگلستان)، “ایندی سیلز”، “یونیورسال” (آمریکایی)، “ورستایل”، “گلدن سین” (هنگ کنگی)، “ژور د فت”، “آلفا ویولت”، “فیلم نیشن” (آمریکایی)، “سونی پیکچرز” (آمریکایی)، “وی گود انترتینمنت” (چینی) و “نیو یوروپ فیلم سیلز” (لهستانی).

غالب شرکت های پخش بین المللی، شرکتهای تولید فیلم و پخش داخلی نیز بوده و کمتر شرکتی تنها در حوزه پخش بین المللی فعالیت دارد و حتی شماری مانند “ام کا دو” و “سی جی انترتینمنت” هم زنجیره سالنهای سینما را در مالکیت خود دارند.

شرکتهای پخش بین المللی فیلم در بسیاری از کشورهای جهان مانند اتحادیه اروپا، کانادا، آمریکای لاتین، استرالیا و آسیا با حمایت های گسترده مادی و معنوی نهادهای رسمی و دولتی کشورهای خود به معرفی و ارتقای سینماگران مختلف می پردازند، چرا که این بخش از صنعت سینمای ملی هر کشور از اهمیت راهبردی ویژه ای برخور دارند.

در ایران نیز نزدیک به پانزده نهاد رسمی و شرکت خصوصی، عرضه و پخش بین المللی تولیدات سینمای ایران را به عهده داشته که در قیاس با دیگر کشورها، آماری قابل توجه است، هر چند با توجه به حجم تولیدات و اشتیاق سینماگران برای حضور در رویدادها و بازارهای بین المللی، نیاز به افزایش تعداد این شرکت های تخصصی ضروری است. تفاوت عمده پخش کننده های بین المللی ایران و دیگر کشورها به عدم حمایت نهادهای رسمی و دولتی از حوزه پخش بین المللی و به تبع آن دست اندرکاران بخش خصوصی است که پرداختن به این مهم، موضوع بحث گسترده دیگری خواهد بود.»

منبع: ایسنا