پاسخ شهریار بحرانی به حواشیِ سریال «خط مقدم»

کارگردان سریال “خط مقدم” درباره برخی از انتقادات خصوصاً نسبت به اینکه بازیگر نقش حسن طهرانی‌مقدم شبیه به این شهید نبود، توضیحاتی ارائه کرد.

به گزارش تسنیم، چند روزی است سریالی به نام “خط مقدم” روی آنتن شبکه یک سیماست. مجموعه تلویزیونی که شهریار بحرانی کارگردان سریال‌های خاطرانگیز و مذهبی تلویزیون که برشی از زندگی پدر موشکی ایران را به نمایش می‌گذارد. در دورانی که خیلی از فیلم سازان سینمای دفاع مقدس اصلا سمت شهدای معروف نمی روند که بتوانند آزادی عمل بیشتری داشته باشند بحرانی ریسک نمایش بخشی از دوران حساس و پرالتهاب سال‌های ۶۳ تا ۶۵ دفاع مقدس مبا محوریت شهید طهرانی مقدم را می پذیرد. این فیلم سرگذشت مردان بلندبالایی است که پس از پاییز ۱۳۶۳ با تلاش و مشقت، در روزگار تنهایی و مظلومیت، مجاهدانه جنگیدند».

حسین عارف، حسام حسنی، بهراد رحمانی، آفرین عبیسی، غزاله اکرمی، بهزاد خلج و عطاءالله سلمانیان در این مجموعه نمایشی بازی کرده‌اند. سریال به برشی از زندگی شهید طهرانی‌مقدم می‌پردازد. هرچند که به تعبیرِ مجید حقی تهیه‌کننده این سریال، به دلیل ظرفیت محدود زمانی، فقط به بخشی از وقایع ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ این شهید بزرگوار پرداخته شده است. پیش از آن، تهیه‌کننده سریال اشاره کرده بود که این سریال قبلاً به صورت یک فیلم سینمایی تهیه‌شده اما با توجه به شرایط فعلی سینما و محدودیت های کرونایی، به صلاحدید سرمایه‌گذار، مدیران سیمافیلم و مدیر شبکه یک، تصمیم بر این شد، این کار تبدیل به مینی‌سریالی چند قسمتی بشود.

این روزها برخی از سینمایی‌ها با نسخه سریالی عرضه می‌شود شاید نمونه بارزِ آن «روز بلوا» بهروز شعیبی باشد که ابتدا در جشنواره فیلم فجر اکران شد و حالا بدون اکران سینمایی در یک سریال سه قسمتی در پلتفرم‌های اینترنتی عرضه شده است. تاکنون سه قسمت از سریال «خط مقدم» به نمایش درآمده، آن‌طور که شواهد و خبرهای پیش از این منتشر شده نشان می‌دهد این مینی سریال براساس فیلم «آفتاب نیمه شب» است و شهریار بحرانی پیش از این درباره آن گفته بود که «در این فیلم برشی از زندگی شهید حسن طهرانی مقدم را مبنای کار قرار داده‌ایم که به نظر ما از دیگر مقاطع زندگی وی مبنایی تر و مهمتر است».

تولید این پروژه در سکوت خبری و در سال ۱۳۹۸ آغاز شده است. بسیاری به شبیه نبودنِ حسین عارف بازیگر نقش حسن طهرانی‌مقدم به این شهید بزرگوار انتقاد کرده‌اند که اگر این شباهت وجود داشت مخاطب بهتر همذات‌پنداری نمی‌کرد. او درباره این حاشیه‌ها و انتقادات و چند سؤال دیگر با تسنیم  گفت‌وگویی انجام داده که به قرار زیر است:

*  چرا حسین عارف  که نقش شهید حسن تهرانی مقدم را بازی کرد شبیه ایشان طراحی نشد تا همذات پنداری بهتر اتفاق بیفتد؟

به نظر می‌رسد که برای انتخاب بازیگری که بتواند نقشی چنین حساس و تأثیرگذاری را بیافریند، تشابه چهره اولویت اصلی نباشد بلکه بازیگر باید طوری عمل کند که بتواند روح آن شخصیت فداکار و از خودگذشته را در صحنه بروز دهد. این موضوع مهمی است که برخی از آن غافل‌‌اند و با مقایسه میان بازیگران مختلفی که در اذهان و اعیان مردم آشنا هستند، تنها به دنبال چهره نزدیک به شخصیت مدنظر می‌گردند. به هرحال شما هیچ‌وقت نخواهید توانست در میان بازیگران فردی را پیدا کنید که شبیه شخصیت اصلی شما باشد، چه برسد که دقیقأ چهره و قد و قامت و شکل ظاهری و صدای وی نیز همانند باشد.

تمامی این تلاش‌ها در صورتی که بازیگر انتخاب شده از سیرت و صفات شخصیت اصلی دور باشد، شدیداً به باورپذیری داستانی لطمه خواهد زد. لذا به نظر حقیر باید در گزینش، بر خصوصیات باطنی و روحیات شخصیت تأکید کرد. روح فیلم از همه‌چیز مهم‌تر و حیاتی‌تر است. این روح نباید فرسنگ‌ها از فضای حاکم بر اصل ماجرا دور باشد، که در این صورت نقض غرض شده و شما با یک پوسته‌ای بی‌محتوا و کم‌عمق مواجه خواهید بود.

* چرا با اشراف خوبِ آقای بحرانی روی زندگینامه‌ها و بسترهای خوب ساخت سریال، این کار تبدیل به یک سریال پرطمطراق‌تر و جدّی‌تری نشد؟

بنده مقصود از سریال پرطمطراق و جدّی‌تر را متوجه نمی‌شوم. البته اگر مقصود این‌است که باید کاری طولانی‌تر و دامنه‌دارتر می‌شد، سؤال بسیار به جا طرح شده. این مینی‌سریال در حدّ شخصیت والا و پرقدرت شهید طهرانی‌مقدم نیست و در واقع باید گفت هیچ کار نمایشی قادر نیست از عهده چنین مهمی برآید. شاید به خاطر این است که تصویر و رفتار در زبان سینما محدودیت زیادی در ارائه درونیات و عمق باطنی افراد برجسته دارد.

روال داستان‌گویی موجود نیز دارای چنین ضعفی است. و به این علت است که ما فیلمسازان از رفتن به سوی موضوعات پُر محتوا گریزانیم زیرا تصور می‌کنیم که این زبان قادر به بازگویی محتواهای بزرگ و روح‌های قوی و محکم و سازنده بشری نیست. بنده راه حل را در این میانه می‌دانم به این معنا که هنرمند و فیلمساز باید در گام اول از فضای موضوع محتوایی مدنظر دور نباشد، یعنی به مخاطب خویش دروغ نگوید و از ته دل و با تمام وجود به آنچه می‌سازد عقیده داشته باشد؛ در مرحله دوم باید قبول کند که این خلاقیت خویش را در دایره‌ای از تعهد و هدفمندی پیاده کند.

هنرمندی که هنرش حیران و سرگردان میان حق و باطل است و نمی‌خواهد در راه حق قدم بردارد، به اولین گوهر وجودی خویش خیانت کرده است و او نباید موضوعات ارزشی را به دست بگیرد. در این دنیای رسانه‌ای شلوغ و مملوء از محصولات سخیف و پرمدعا، مردم بیچاره آماج حملات روحی روانی هنرمندانی‌اند که به اسم سرگرمی و هیجان و جذابیت، آرامش و امید و توکل به خدا را از مخاطبین می‌گیرند. ما فیلمسازان از خدا می‌خواهیم که چنین نباشیم و همیشه در راه او و بسوی او حرکت کنیم.

* چرا آن طور که باید و شاید تبلیغ و کار رسانه‌ای برای «خط مقدم» اتفاق نیفتاد تا با استقبال بهتری روبرو شود؟

تغییرات زمان‌بندی ما را محدود کرد و فرصت تبلیغ بیشتری نداد. بهتر بود که از قبل می‌توانستیم بیشتر بر روی این کار اطلاع‌رسانی کنیم. البته این قبیل کارها مخاطبین خویش را پیدا کرده و خواهد کرد.

* از بازتاب‌ها و نقطه نظرات بگویید و اینکه شما خواستید کدام وجوه حسن طهرانی مقدم را به مخاطبان معرفی کنید؟

ما نظرات بسیار مفید و تأییدات بسیاری دریافت کردیم که خستگی را از تن دست‌اندرکاران این کار به در کرده است. به هرحال وجهی یا بخشی از زندگی پر فراز و نشیب پدر موشکی ایران سرلشکر «حسن طهرانی مقدم» (اعلی‌الله مقامه) و یارانش در سال‌های حساس ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ و در اوج جنگ شهرها را برای موضوع این فیلم انتخاب کردیم که فکر می‌کنیم برای مردم ما در این برهه از تاریخ کشورمان در مواجهه جبهه حق علیه باطل بسیار آموزنده و مورد نیاز عاطفی و روحی است. این را هم اضافه کنم که همه اعضاء گروه تولید این کار به خود افتخار می‌کنند که در کارنامه عمل خویش چنین کاری را ثبت کرده و از خداوند متعال درخواست دارند که این تلاش برای بزرگداشت مردی عاشق اهل بیت(ع) و فدایی رهبر و جان بر کف اسلام و تشیع را قبول فرماید.

***

یکی از آن بازتاب‌ها و پیام‌هایی که «شهریار بحرانی» کارگردان سریال “خط مقدم” به آن اشاره کرد پیام تقدیرآمیز برادر شهید حسن‌طهرانی‌مقدم بود. او در پیامی نوشته است: «به سهم خود و از طرف بیت شهیدان علی و حسن طهرانی‌مقدم از دست‌اندرکاران ساخت و پخش سریال چهار قسمتی «خط مقدم» که این شب‌ها بعد از خبر ۲۱ از شبکه یک سیما به مدت چهار شب به نمایش در می‌آید، عمیقاً سپاسگزارم.

این سریال چهار قسمتی در واقع تقطیع شده فیلم بلند سینمایی “آفتاب نیمه شب” به کارگردانی شهریار بحرانی عزیز است که قرار بود به سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر برسد اما نرسید و هیچ وقت اکران عمومی هم نشد.

اکنون با عنوان جدید «خط مقدم» و در قالب سریال تلویزیونی از روز دوشنبه ۱۵ آذرماه به آنتن شبکه یک سیما آمده است. در این سریال مقطعی از زندگی برادر شهیدم، سیدالشهداء اقتدار و امنیت کشور، پدر موشکی ایران، سرلشکر حسن طهرانی‌مقدم (اعلی‌الله مقامه) و یارانش طی سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ به تصویر کشیده شده است.

حضور حاج حسن با جمعی ۱۳ نفره در پاییز ۱۳۶۳ در سوریه برای آموزش موشکی و نیز جنگ شهری صدام با موشک علیه مردم بی‌دفاع کشورمان که منجر به دفاع موشکی حاج حسن و یارانش شد، از بخش‌های برجسته این سریال است.

رحمت و مغفرت واسعه الهی بر او و همرزمانش که عاش سعیدا و مات سعیدا…

از نگاه دو چشم یک تن کم… وز نگاه خرد هزاران پیش…»