«از مشروطیت تا سپنتا» در عین پرده برداری از ابهاماتی،ابهامات دیگری را مطرح می کند

نشست پژوهشی «تاریخ و سینما» همراه با نمایش مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» از ساخته های محمد تهامی نژاد در موزه سینما برگزار شد.

به گزارش رسیده، نشست پژوهشی «تاریخ و سینما» با نمایش مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» عصر روز گذشته ۴ دی ماه با حضور پژوهشگران و چهره های سینمایی در سالن سینما فردوس در موزه سینما برگزار شد.

پس از نمایش این فیلم محمدرضا اصلانی مستندساز درباره مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» صحبت کرد.اصلانی با اشاره به این مطلب که مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» جزو نخستین فیلم هایی است که در آن بخش های مهم تاریخی به شکل مستندنگارانه بازسازی شده است، گفت: این مستند سینمایی در عین حال که پرده از ابهاماتی در سینما برمی دارد که ابهامات دیگری را مطرح می کند.وی گفت: این فیلم مستند سال ۱۳۴۹ در تلویزیون ملی ساخته شد و تهامی نژاد بسیار هوشمندانه بازسازی مناسب مستند را در این فیلم به کار می برد و مستند « از مشروطیت تا سپنتا» نخستین قدم در زمینه سینمای مستند است و به اعتقاد من تهامی نژاد در این زمینه پیشرو بوده است.

کارگردان فیلم مستند «جام حسنلو» در ادامه صحبت های خود به مفهوم دیرینه شناسی در مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» اشاره کرد و گفت: این مستند سینمایی آرکئولوژی به معنای دیرینه شناسی است و تهامی نژاد در این فیلم از تمامی تاریخ نگاران سینمای ایران سبقت گرفته و نوعی دیرینه شناسی را در سینمای ایران پیگیری کرده است. به اعتقادمن تهامی نژاد در پیدا کردن نقاط مبهم سینمای ایران نقش سازنده ای از دیرباز تا کنون داشته است. تهامی نژاد بسیار تخصصی و فنی در زمینه دیرینه شناسی فعالیت کرده است.

در ادامه این نشست مقدسیان مجری و کارشناس این نشست پژوهشی درباره دغدغه تهامی نژاد و فعالیت او در حوزه تاریخ سئوال کرد.

محمد تهامی نژاد پژوهشگر و کارگردان مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» در پاسخ به این سئوال گفت: کار روزنامه نگاری و سینما را در آغاز دهه ۴۰ با هم شروع کردم و در دوران دانشجویی اساتید بزرگی داشتم که در آشنا کردن من با دنیای خبر و سینما نقش مهمی داشتند و تاثیر بسیاری برمن گذاشتند. البته ناگفته نماند که خانواده و نوع زندگی که از کودکی تا جوانی داشتم تاثیر بسیاری در نگرش من بر زندگی داشته است. پدربزرگ من از جمله خطاط های مشهور دوران قاجار بوده و پدرم حرفه عطاری را برگزیده بود و بنابراین در خانواده هنردوست و ادیب بزرگ شده ام و زمینه ورود به وادی هنرو پژوهش را داشتم و به تبع دانستن تاریخ از ملزومات فعالیت در این حوزه است که البته بعدها دانستن تاریخ و پژوهش برای من به یک دغدغه تبدیل شد.

تهامی نژاد در ادامه با اشار به ساخته شدن این مستند سینمایی گفت: طرح مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» را به زنده یاد رهنما دادم و او موضوع را در بخش طرح و برنامه تلویزیون ملی بیان کرد. مدتها طول کشید تا پاسخ بگیرم و در نهایت زنده یاد رهنما گفت با وجود مخالفت هایی که برای ساخته شدن این فیلم بود بالاخره تصویب شد. با تصویب شدن این طرح من رسما از ۲۶ سالگی تا امروز که وارد ۷۶ سالگی شدم سینما را به شکل های مختلف از طریق دستیاری فیلمسازانی چون هژیر داریوش، کیمیاوی و تقوایی، ساخت فیلم، نوشتن درباره تاریخ سینما و یا پژوهش در این زمینه آموخته ام.

وی در پاسخ به این سئوال که چرا مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» به عنوان مستندی تاریخ نگارانه کمتر دیده شده است گفت: در همه سالهای پس از ساخته شدن این فیلم، به معنای واقعی دیده نشد و تنها نمایش قبل از انقلاب حضور در یک جشنواره دانشجویی بود و در بعد از انقلاب نیز بار دیگر در یک جشنواره دانشجویی دیگر دیده شد. تا سال ۱۳۷۰ که با خودم گفتم این فیلم مثل فرزند من هست و باید دست آن را بگیرم و در محافل مختلف نشان دهم. بنابراین به فیلمخانه ملی رفتم فیلم را گرفتم و از روی فیلم فیلمنامه اثر را نوشتم و در همان سال به عنوان بهترین کتاب سال انتخاب شد.

این پژوهشگر سینما با اشاره به این مطلب که فیلم های موجود در مستند سینمایی «از مشروطیت تا سپنتا» با دشواری به دست آمده است گفت: منابع موجود برای ساخت این فیلم بسیار اندک بود و با دشواری بسیار به دست آوردم و اطمینان دارم اگر این فیلم ۳۰ سال قبل از اینکه من آن را بسازم، فرد دیگری ساخته بود قطعا به اسناد مهمتری از سینمای ایران دست پیدا می کردیم. زمانی که ساخت این فیلم را آغاز کرده بودم سپنتا فوت کرده بود و بی شک اگر او بود به اسناد مهمتری از سینمای ایران دست پیدا می کردیم.

پس از پایان صحبت های این پژوهشگر و تاریخ نویس سینمای ایران، محمدرضا اصلانی با اشاره به این مطلب که سینمای ایران می توانست هم وزن با تاریخ سینمای جهان باشد، گفت: به اعتقاد من سینمای ایران می توانست وزنی برابر با تاریخ سینمای جهان داشته باشد ولی متاسفانه این هم وزنی جایی مطرح و کشف نشد. در واقع باید این پرسش را مطرح کرد که نظام و یا جریان فرهنگی و سینمایی در ایران چه پیشنهادی به جهان داده است. چراکه بدون این پیشنهاد تاریخ شکل نمی گیرد.

اصلانی تاکید کرد: به زعم من فرخ غفاری، فریدون رهنما و سهراب شهید ثالث پیشنهادهای سینمایی برای جهان داشته اند ولی متاسفانه مغفول مانده است. این مستندساز در پایان گفت: سینما تنها یک صنعت نیست. بلکه یک هنر و در نهایت خلاقیت است و بخش خلاقیت سینمای ایران در تاریخ دیده نشده و زیرپای دیرینه شناسی به کلی از بین رفته است. از همین جهت من معتقدم که موزه سینمای ایران در فرصت کنونی که مدیریت آن دست فردی توانا و آشنا به تاریخ و سینما است، این رسالت را دارد که تاریخ بسازد. سینمای ایران دچار ظلم تاریخی شده است.

در پایان نشست پژوهشی «تاریخ و سینما» محمد تهامی نژاد پژوهشگر سینمای ایران در میان اهالی سینما و پژوهشگران جوان شمع ۷۶ سالگی خود را در سالن سینما فردوس موزه سینما خاموش کرد تا در آغاز ۷۷ سالگی پر توان به پژوهش و تحقیق ادامه دهد.

نوشته «از مشروطیت تا سپنتا» در عین پرده برداری از ابهاماتی،ابهامات دیگری را مطرح می کند اولین بار در بانی‌فیلم پدیدار شد.