سینماسینما، زهرا مشتاق
ویژگی هایی هست که خورشید آن ماه را قابل تامل می سازد. مهمترین آن، نقد فرهنگی است که زنان را در برابر هم می شوراند و مردانی که می توانند تبدیل به خونریزانی متحرک شوند. گلوله هایی که می توانند هر کجا را به آتش بکشند.
گویا، دوره ای که ستاره اسکندری، در استان سیستان و بلوچستان بیش از چهارصد نمایش خیمه شب بازی به صحنه برد، بستری غنی برای آشنایی با زیر و بالای فرهنگ مردم بلوچ در او ایجاد کرد. خورشید آن ماه، حاصل همان سفرهاست که تبدیل به قصه ای اجتماعی شده است. به نظر می رسد، این نخستین فیلم سینمایی ایرانی است که به زبان بلوچی ساخته می شود. آن هم با بازیگران حرفه ای فارسی زبان که تحت تعلیم یک معلم بلوچ، توانسته اند، قصه فیلم را با زبان بلوچی و لهجه درست صحبت کنند. و البته که پیشینه بازیگری کارگردان، در هدایت بازیگران فیلم نیز موثر واقع شده است.
فیلم، سوخت بر، کپر نشین و گاندو ندارد. نشانه هایی که مرکز نشینان، وقتی فیلمی در این خطه کار می کنند، هر طور هست، آن را وارد فیلم می کنند. خورشید آن ماه، فیلمی درباره یک خانواده متوسط شهرنشین است که در بندر چابهار زندگی می کنند. شغل مرد خانواده، مثل اغلب بندرنشینان، صید و ماهی گیری است. خانواده، به صورت جمعی و در یک خانه، با معماری مرسوم سنتی اقامت دارند. اتاق های متعدد که در هر کدام یک خانواده زندگی می کنند. پخت و پز، شست و شو، رفت و روب و همه چیزهای دیگر در همین زندگی دسته جمعی تعریف می شود. نشانه ای از زندگی قبیله ای که در روستاهای این استان به شکل جاری و پررنگی دیده می شود. معمولا هر طایفه ای در روستاهای خود ساکن هستند و همین زندگی عشیره ای، به هنگام سکونت در شهر نیز دیده می شود. این نوع از زندگی، به دلیل استحکام ساختار خانواده و تقویت فضای خویشاوندی، از جمله ویژگی های مثبت آن تلقی می شود. اما در عین حال، معنای دیگرش، می تواند، در هم تنیدگی روابط و نداشتن خلوت باشد. افراد از خصوصی ترین مسائل یکدیگر با خبر هستند و درباره آن تصمیم می گیرند و می شود گفت هیچ حریمی وجود ندارد. برای همین است که بی بان، با بازی نازنین فراهانی، که زنی است که سال ها از مرگ شوهرش درهان، گذشته است، چنان از دریافت یک هدیه از جانب مردی که از قدیم دوستش می داشته، دچار ترس می شود که با دستپاچگی دنبال جایی برای پنهان کردن آن است. چون در این فرهنگ غالب، هر چیز ساده ای می تواند تبدیل به آشوبی بزرگ برای خونریزی شود.
فیلم، بی هیچ قضاوتی، تنها نمایش یک رسم است. زنی که شوهرش می میرد یا طلاق می گیرد، تبدیل به ناموس خانواده می شود و حق زندگی به کلی از او گرفته می شود. او می خورد، می خوابد، لباس می پوشد و فقط همین. امکانی برای ازدواج دوباره، حتا اگر خیلی جوان باشد، ندارد. اگر نسل امروزی باشد، هرگز به او اجازه داده نمی شود که بیرون از خانه کار کند. باید چشم بر همه چیز ببندد، تارک دنیا شود و اگر بچه هایی دارد، آنها را بزرگ کند. این فرهنگ غالب است. و گویا هیچ اراده جمعی، برای بازنگری و تجدید نگاه در چنین رسومی وجود ندارد.
سوال این است که چرا یک زن بالغ نمی تواند و نباید برای آینده اش تصمیم بگیرد؟ واژه ناموس از کجا به فرهنگ این مردم راه یافته است و اساسا زنان وقتی ناموس مردان می شوند، چه معنایی دارد؟ آیا پذیرش زنان در کسوت ناموس مردان، به معنای سلب حقوق انسانی و اجتماعی آنان نیست؟
بی بان هیچ خلوتی ندارد. حتا وقتی در نیمه های شب، پنهانی، هدیه فرستاده شده را باز می کند، چشمی هست که او را می پاید. پسر نوجوانش به نام میران. تلخ تر آنکه، مادران، ناموس پسران خود نیز می شوند. یعنی فرزند پسری که به دنیا می آورند، حتا اگر سن کمی هم داشته باشد، چون مادرش یا خواهرش یا هر زنی که درون خانواده باشد، ناموس او محسوب می شود، پس می تواند نسبت به زندگی آن زن، تصمیم گیرنده باشد. از این منظر می توان گفت، مردان هم قربانی چنین فرهنگی هستند. آنان، بدون آنکه بخواهند و یا آگاهی داشته باشند، نقشی را می پذیرند که سنت به آنها تحمیل کرده است. این نقش چنان قدرتمند است، که زنان را بر زنان نیز می شوراند. یعنی به جای حمایتگری، زن ها نیز بر علیه زن دیگر می شوند. چون این نقش تحمیلی یک رسم غلط است که زنان را به یک شکل و مردان را به صورتی دیگر، درگیر می کند.
شاید انتخاب کارگردان، برای ورود شخصیت بی بان به قصه، که زنی است که سال هاست سکوت کرده و به نوعی تکلم خود را از دست داده، نشانه ای باشد از دوره های زن ستیزانه طولانی و تلخی که به زنان گذشته و آنان را وادار به سکوت است. ادواری که در فرهنگ های مختلف قابل مشاهده است. در آیین هندویان قدیم که زنان زنده زنده، همراه با شوهران مرده خود به خاک سپرده و یا سوزانده می شدند تا همین زمان معاصر که مردی می تواند سر زنی را که حتا اگر از او طلاق گرفته باشد، به صرف واژه بی معنای ناموس گوش تا گوش ببرد و در خیابان ها جولان دهد و یا پدرانی که به دلیل نسبت پدری، می توانند دختران خود را به هر جرم ناکرده به قتل برسانند و از هر عقوبت جدی، مصون باشند. برای همین است که ماه بی بی، عمه خانواده با بازی مریم بوبانی، به پسرش همراز می گوید من دیگر توان جمع کردن خون ندارم. آیا در حافظه او قصه چند خونریزی حک شده است؟ چرا برادرش، دایی بالاچ که مردی صبور و با تجربه به نظر می رسد، همراز را به ثمره صبر ارجاع می دهد؟ در برابر فرهنگ و رسوم غلط تا کی و تا چه اندازه باید سکوت کرد؟ حمایتی هم اگر هست از جنس حمایت حوران است. یکی از عروس های خانواده با بازی بنفشه صمدی، که شوهرش نوهان در مسقط کار می کند. زوجی که هیچوقت صاحب بچه نشده اند. او گرچه، بی بان را تشویق می کند که همراز را از دست ندهد، اما واقعیت این است که می خواهد بی بان برود تا میران به جای بچه ناداشته اش باشد. و یا مه گنج که هدیه همراز را به بی بان می رساند، وقتی ازدواج خودش با پسر عمه اش، دلوش را در خطر می بیند، پشیمان می شود که چرا واسطه رساندن آن هدیه شده است. یعنی زنان گرچه در نهاد خود، به داشتن حق زندگی، حق انتخاب و مستقل بودن خود باور دارند؛ اما هجمه سنگین باورهای قومیتی، حق اظهار نظر و انجام هر امری را که مخالف این خواسته جمعی باشد، از آنان سلب کرده است. تا جایی که یکی دیگر از عروس های خانواده، بر بی بان می شورد که مگر من زن نبودم؟ مگر وقتی شوهرم مرا رها کرد و سراغ زنی دیگر رفت، من آرزو نداشتم؟ من جوان نبودم؟ این همان غلبه رسوم است که زنان را وادار به منش و رفتاری می کند که مورد علاقه و خواسته آنها نیست و گویا با هجوم به بی بان، می خواهد انتقام زندگی نکرده اش را از او بگیرد. یعنی تقابل زنان، جایگزین کارکرد حمایتی و پشتیبانی آنان می شود.
یکی از تلخ ترین بخش های فیلم، دو سکانس فراموش نشدنی است. آنجایی که ماه کان با بازی مهتاب جامی، که نقش همسر بالاچ را بازی می کند، بی بان را برای شوهرش خواستگاری می کند. زن جوان بارداری که فقط در غلبه و نقش تحمیلی یک فرهنگ غلط، بی هیچ حق انتخابی، زنی دیگر را به دستور شوهرش، خواستگاری می کند. و چند سکانس بعدتر، که بالاچ، نرینگی خود را به حراج می گذارد و با لحنی خشمگین، انباشته از تحقیر و توهین آمیز، در حضور همه ساکنان خانه، خطاب به بی بان فریاد می کشد، که باشد دلت شوهر می خواهد، من هستم. اگر دلت مرد می خواهد، باشد، من هستم. این سکانس باید در تاریخ تصویری ما ثبت شود. چون تحقیرآمیزترین نگاهی است که مردان می توانند به زنان داشته باشند. یعنی حذف هویت مستقل یک زن، یعنی حقیر شمردن یک زن که صرفا می تواند کارکردی غریزی و جنسی داشته باشد. زنی که فقط تشنه و نیازمند تصرف مردانه است. یعنی هوس و نه عشق.این همان فرهنگ و رسوم توهین آمیزی است که در بسیاری از اقوام ایرانی، از جمله میان عرب ها، لرها و کردها نیز، سفت و سخت جاری است. توجه به خودسوزی، خودکشی و یا کشتن زنان، اغلب ریشه در قصه هایی مشابه دارد. فرهنگی که زنان را به جای پشتیبانی از یکدیگر، به شورش و تقابل وادارد، قدرمسلم خلاهای بزرگی دارد که قابل بررسی و تجدید نظر است.
محصولات هنری، به دلیل ذات داستانگوی خود، می توانند با روایت های مختلف و در اشکال گوناگون، اقوام را در بازبینی چنین اشتباهات و در نهایت ایجاد تغییراتی که قاعدتا زمان بر و بطئی است، یاری دهند.
خورشید آن ماه، انباشته از نشانه های فرهنگ بلوچستان است. زبان، پوشش، غذا، موسیقی. فیلم به رغم نمایش زیبایی های طبیعی این استان، از جمله دریا و کوه های مریخی، تقریبا هیچ نمای کارت پستالی ندارد و تمام جزئیات، برای روایت یک قصه اجتماعی که پیشینه ای کهن دارد، به خدمت گرفته شده است. چهره پردازی انجام شده نیز در جهت تقویت ظاهر بازیگران و باورپذیری آنها در نقش بومی شان، موفق بوده است. هم چنانکه طراحی و چیدمان صحنه و لباس بازیگران و البته همراهی موسیقی حسین علیزاده، به فیلم کمک موثری کرده است.
خورشید آن ماه می تواند، دستمایه نشست های جامعه شناسانه و محافل دانشگاهی باشد و البته آینه ای باشد در برابر اقوامی که هنوز در مسیر چنین اندیشه و رسومی گام برمی دارند.
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
جبار آذین ستاره اسکندری، هنرمند و بازیگر و اکنون کارگردان دغدغهمند سینما و تئاتر و تلویزیون کشور با پشتوانهای از ...ادامه مطلب نوشته طلوع «خورشید آن ماه» در سینمای اجتماعی ایران اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
ششصد و سومین برنامه از سری برنامههای سینماتک خانه هنرمندان ایران، دوشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۳، به نمایش فیلم سینمایی «خورشید آن ماه» (۱۴۰۲) به کارگردانی ستاره اسکندری اختصاص داشت. پس از نمایش این فیلم، نشست نقد و بررسی آن با حضور جواد طوسی (منتقد سینما)، رضا صمیم (جامعهشناس) و ستاره...
۱۴۰۳/۰۸/۲۲
فیلم سینمایی «خورشید آن ماه» در سینماتک خانه هنرمندان ایران به نمایش درمیآید. فیلم سینمایی «خورشید آن ماه» (۱۴۰۲) به ...ادامه مطلب نوشته نمایش «خورشید آن ماه» در سینماتک خانه هنرمندان با حضور جواد طوسی، رضا صمیم و ستاره اسکندری اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.
۱۴۰۳/۰۸/۱۸
منتظر بمانید..
اکران آنلاین فیلم سینمایی «خورشید آن ماه» از ۱۶ آبان ماه آغاز میشود. به گزارش رسیده، فیلم سینمایی «خورشید آن ...ادامه مطلب نوشته آغاز اکران آنلاین «خورشید آن ماه» ستاره اسکندری از ۱۶ آبان اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.
۱۴۰۳/۰۸/۱۲
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
فیلم سینمایی «خورشید آن ماه» به کارگردانی ستاره اسکندری از ۱۶ آبان در فیلیمو اکران آنلاین میشود. نوشته «خورشید آن ماه» در فیلیمو اکران آنلاین میشود اولین بار در سوره سینما پدیدار شد.
۱۴۰۳/۰۸/۱۲
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
فیلم سینمایی «خورشید آن ماه» به کارگردانی ستاره اسکندری و تهیهکنندگی منوچهر محمدی از چهارشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۳ ساعت ۲۰ اکران آنلاین خود را بهطور اختصاصی در پلتفرم «فیلیمو» آغاز میکند. به گزارش سینماسینما، در «خورشید آن ماه» که نخستین فیلم به زبان بلوچی در سینمای ایران است و ساخت...
۱۴۰۳/۰۸/۱۲
منتظر بمانید..
نشست خبری نمایش «مچ مدگ» شنبه ۲۴شهریور با حضور ستاره اسکندری تهیه کننده، صادق سهرابی کارگردان، مریم رودبارانی مجری طرح و نصیراحمد ملازهی نویسنده و مترجم در تئاتر شهر برگزار شد. به گزارش سینماسینما، «مچ مدگ» به کارگردانی صادق سهرابی از ۲۵ شهریور در سالن سایه تئاتر شهر روی صحنه...
۱۴۰۳/۰۶/۲۴
منتظر بمانید..
ستاره اسکندری بازیگر سینما و تئاتر، تهیهکنندگی نمایش «مچ مدگ» را عهده دار شد. نوشته ستاره اسکندری تهیهکننده تئاتر شد اولین بار در سوره سینما پدیدار شد.
۱۴۰۳/۰۶/۲۰
منتظر بمانید..
ستاره اسکندری بازیگر مطرح سینما و تئاتر، تهیه کنندگی نمایش «مچ مدگ» را عهده دار شد. به گزارش رسیده، ستاره ...ادامه مطلب نوشته ستاره اسکندری تهیهکننده تئاتر”مَچ مَدَگ” شد اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.
۱۴۰۳/۰۶/۲۰
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
فیلم سینمایی «سودابه» ساخته محمدعلی سجادی از ۳۱ مردادماه روی پرده خواهد رفت. به گزارش سینماسینما، «سودابه» با عنوان قبلی «بازیچه» یک ملودرام جنایی است که داستانی معمایی را بر بستری جذاب روایت میکند. آرمان درویش، ساناز سعیدی، رضا مولایی، آناهیتا درگاهی، با هنرمندی رویا تیموریان و رضا بابک و...
۱۴۰۳/۰۵/۲۵
منتظر بمانید..
در شانزدهمین آیین انتخاب موزههای برتر، «خانهموزه خیمه شب بازی ایران» در دو شاخص «آموزش» و «شاخص موزه»، توسط کمیته ملی موزههای ایران، رتبه برتر را کسب کرد. به گزارش سینماسینما، در شانزدهمین آیین انتخاب موزههای برتر، از سیاوش ستاری و ستاره اسکندری، از بنیانگذاران «خانهموزه خیمه شب بازی» قدردانی...
۱۴۰۳/۰۴/۰۲
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
فیلم سینمایی «سودابه» ساخته محمدعلی سجادی به زودی اکران میشود. به گزارش سینماسینما، «سودابه» نام اثری سینمایی به نویسندگی، کارگردانی و تهیهکنندگی محمدعلی سجادی و محصول سال ۱۳۹۷ است که به زودی روی پرده سینماها میرود. رؤیا تیموریان، رضا بابک، ستاره اسکندری، آرمان درویش، ساناز سعیدی، رضا مولایی و آناهیتا...
۱۴۰۳/۰۳/۲۱
منتظر بمانید..
با برپایی آیین اختتامیه نخستین جشنواره «خیمه شب بازی»، برگزیدگان این جشنواره معرفی شدند. به گزارش سینماسینما به نقل از روابط عمومی، این جشنواره که به صورت مستقل و با مدیریت ستاره اسکندری برگزار میشود با تقدیر از برگزیدگان و تجلیل از برخی از هنرمندان پیشکسوت این رشته و رونمایی...
۱۴۰۳/۰۳/۰۹
جلسات نمایش فیلمتئاترهای شاخص ایرانی در سینماتک خانه هنرمندان ایران برگزار میشود. به گزارش سینماسینما، نخستین برنامه نمایش فیلمتئاترهای شاخص ایرانی با همکاری مشترک انجمن صنفی منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر و سینماتک خانه هنرمندان ایران به نمایش فیلمتئاتر «خانه برناردا آلبا» اختصاص دارد. نمایش «خانه برناردا آلبا» نوشته...
۱۴۰۲/۱۰/۱۵
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
سینماسینما، زهرا مشتاق عامه پسند فیلم ساده ای است. قصه اش را بدون پیچیدگی و سرراست تعریف می کند. یک زن خیلی معمولی در ۶۰ سالگی و رنج هایی که از آدم های اجتماع، سنت، عقاید و باورهای قراردادی و بی پایه بر او تحمیل می شود و یک بار...
۱۴۰۳/۰۳/۰۷
سینماسینما، زهرا مشتاق به محض اینکه خبر شکایت طلاب را دیدم، به دوست نازنینی در قم که از استادان رشته حقوق در دانشگاه هستند، تلفن کردم تا راست و دروغ خبر را مطمئن شوم. خبر درست بود. اما ظاهرا معاون دادستان شکایت را نپذیرفته بودند. نگاه ایشان این بود که...
۱۴۰۰/۱۰/۰۳
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
سینماسینما، زهرا مشتاق از دیدن فیلم مهم شنای پروانه و درست بودن آن جا خوردم. از تسلط کارگردان به چنین محیط هایی و آدم هایی که در طبقه خاصی قرار می گیرند و تعریف کردنشان اگر آنطور که باید نباشد؛ کار تباه و زخمی می شود. نمونه های زیادی از...
۱۴۰۰/۱۰/۰۲
سینماسینما، زهرا مشتاق خیلی اتفاقی از یک شبکه تلویزیونی در حال تماشای یک فیلم کلاسیک هستم. بانوی زیبای من My fair lady با بازی آدری هیپورن، محصول سال ۱۹۶۴ به کارگردانی جرج کیوکر. هنوز وسط های فیلم است. ولی باید بروم به دیدن نمایش «بانوی محبوب من» به کارگردانی گلاب...
۱۴۰۰/۰۹/۱۰
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
سینماسینما، زهرا مشتاق اگر این فیلم را ندیدهاید، این نوشته بخشهایی از داستان را لو میدهد اگر می خواهید فیلمی متفاوت درباره مسائل کارگری ببینید، به تماشای دشت خاموش بنشینید. فیلمی درباره همه آدم هایی که می توان به سادگی حق آنها را خورد و هیچ سهمی در زندگی نصیب...
۱۴۰۰/۰۹/۰۵
سینماسینما، زهرا مشتاق اعضای شورای پروانه نمایش به پیشنهاد شخص محمد خزاعی رئیس سازمان سینمائی و توسط محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی شدند. توجه به این فهرست هفت نفره کافی است که بدانیم سینما از این پس قرار است چه مسیری را طی کند و مهم...
۱۴۰۰/۰۸/۲۵
سینماسینما، زهرا مشتاق یکی از اهالی سینما در پستی اعلام کرده که اگر کسی بعد از سی سال کار زندگی آسوده ای نداشته باشد، مشکل از بی دست و پایی خودش است. ضمن احترام به نظر ایشان، باید گفت این نگاه در یک جامعه طبقاتی و پرشکاف معنایی ندارد. من...
۱۴۰۰/۰۸/۱۸
سینماسینما، زهرا مشتاق محمد خزاعی مدیر جنجال برانگیزی است. او در همین زمان کوتاه سه عملکرد قابل تامل داشته است. نخست انتخاب اعضای هیات امناء فارابی که با مخالفت جدی اغلب سینماگران رو به رو شد و البته از سوی شخص ایشان بدون پاسخ ماند. مشت نمونه خروار است. اگر...
۱۴۰۰/۰۸/۰۴
سینماسینما، مهرداد حجتی درباره یک سفرنامه/ برای دوست و همکار قدیمیام زهرا مشتاق (گزارش زهرا مشتاق با عنوان «طالبان و من» دهم مهر ماه در روزنامه اعتماد منتشر شده بود) «روز ۲۶ سنبله یا همان شهریور سال ۱۴۰۰ و در روز تولد ۵۰ سالگیام، من میان مردان طالب اسلحه به...
۱۴۰۰/۰۷/۲۶
سینماسینما، زهرا مشتاق من خبرنگار خوش شانسی هستم و این فرصت را داشته ام که با بهترین های مطبوعات ایران کار کنم و چیزهای زیادی یاد بگیرم. من سال ها همکار عکاس برجسته ای مثل مجید سعیدی بوده ام. او یکی از بهترین عکاسان خبری است و عکس های درخشانی...
۱۴۰۰/۰۶/۱۹
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
سینماسینما، زهرا مشتاق من اگر میتوانستم همین امروز صبح از محمد حسین مهدویان شکایت میکردم. چون او در «زخم کاری» به ریههای هیولای بازیگری ایران بدجور زخم زده است. مگر ما چند تا هیولا مثل جواد عزتی لعنتی داریم که بتواند این اندازه درخشان باشد. «زخم کاری» اصلا با جواد...
۱۴۰۰/۰۶/۱۵
سینماسینما، زهرا مشتاق شعری مصور و منثور. غزلی پر ابیات و انباشته از تصاویر خیرهکننده. «روز واقعه» را هنوز میتوان مهمترین و باشکوهترین فیلم ساخته شده درباره واقعه عاشورا معرفی کرد. شکوهی که از پشتوانه فیلمنامهای غنی و پرگفتار برخوردار است. گفتوگوهایی که نه حتی کلمه به کلمه، که گویا...
۱۴۰۰/۰۵/۲۸
سینماسینما، زهرا مشتاق مرگ فرشته طائرپور در حالی اعلام می شود که هنوز چند روزی از مرگ علی سلیمانی نمی گذرد. فهرست کشته شدگان مشهور بر اثر کرونا، بلندتر و تکان دهنده تر می شود. مساله تفاوت میان انسان ها نیست. تمام آنهایی که بر اثر کرونا جان خود را...
۱۴۰۰/۰۵/۲۶
سینماسینما، زهرا مشتاق فهرست مرگ تمام شدنی نیست. امروز علی سلیمانی درگذشت تا به یادمان بیاورد دست اندرکاران حوزه هنر، چون دیگر مردم، تا چه اندازه بی پناه، تنها و رها شده اند. سخنان منتشر شده از دکتر زالی که امروز سعی در دگرگون جلوه دادن آن دارند، نشان دهنده...
۱۴۰۰/۰۵/۲۱