دوست ‌های خیالی «آشا محرابی» از نگاه یک روانشناس!

 رمیسا ایزد پناه | کارشناس ‌ارشد روان‌ شناسی در روزنامه خراسان نوشت :

«آشا محرابی» بازیگر سینما و تلویزیون  در برنامه «خندوانه» در پاسخ به سوال «رامبد جوان» برای گفتن یک خاطره باحال یا بانمک از دوران کودکی‌اش گفت: «من تا ۴ سالگی‌ام را خیلی دوست داشتم و بیش از حد درباره آن روزها یادم است. ۳ تا دوست خیالی داشتم به نام‌های هَکَن، مَکَن و ناچان! من با هَکَن و مَکَن صمیمی بودم اما با ناچان خوب نبودم. ناچان بی‌خودی بود و من مرتب از دستش حرص می‌خوردم! این یک واقعیته که تا حالا درباره‌اش حرف نزدم. اصلا هم یادم نیست که چه زمانی یک دفعه رفتند!». بعدش هم رامبد ادامه داد: «واقعا یادم نمی‌آید که من دوست خیالی داشتم یا نه؟ یک بار باید یک روان ‌شناس در برنامه خندوانه بیاید و درباره این دوست خیالی حرف بزند که قضیه‌اش چیست؟ چرا سروکله‌شان پیدا می‌شود؟ کارکردشان در ذهن بچه‌ها چیست؟ و … ». در ادامه نگاهی روان‌ شناسانه به این موضوع خواهیم داشت و چند توصیه به والدین داریم تا بدانند که در چنین مواقعی، چه واکنشی باید داشته باشند؟ اصلا آیا داشتن دوست خیالی توسط کودکان که تا حدودی هم رایج است، خطرناک است؟
  منشأ دوست‌ خیالی به کارتون ها یا کتاب‌ های کودکان برمی‌گردد
تجربه داشتن دوست خیالی که خانم محرابی در خندوانه به آن اشاره کرده، اتفاق عجیب ‌و ‌غریبی نیست. معمولا کودکان در سنین سه تا  هفت سالگی برای خود دوست خیالی می‌سازند، با او بازی می‌کنند، حرف می‌زنند، حتی به او غذا می‌دهند. می‌توان گفت که این اتفاق یکی از مراحل رشد طبیعی کودکان است و اوج آن در سنین چهار تا شش سالگی است. دوست خیالی یکی از
شخصیت‌ های کارتونی یا موجودی است که شکل آن به صورت دقیق مشخص نیست و ساخته شده ذهن کودک است؛ این دوست می‌تواند مثل اشکال هندسی یا یک وسیله باشد. منشأ این تخیل به کارتون‌ها یا کتاب ‌های کودکان بر می‌گردد و موضوعی کاملا طبیعی است.
 ۶۰ درصد کودکان دوست خیالی دارند
طبق تحقیقات متعدد روان ‌شناسی، ثابت شده که بیش از ۶۰ درصد کودکان دوست خیالی دارند. به واسطه رشد تخیل کودک از سن تقریبا سه سالگی، شکل‌ گیری دوست خیالی هم در همین سن آغاز می‌شود. همان ‌طور که گفته شد، ممکن است کودک به یک اسباب ‌بازی شخصیت دهد یا بر اساس کتاب ‌های داستان، شخصیت‌های کارتونی یا موجودی نامرئی و زاده تخیل خودش، برای خود یک دوست خیالی بسازد. در نظر داشته باشید اگر ارتباط فرزندتان با دوست خیالی‌اش بعد از هفت سالگی و در زمانی که مدرسه می‌رفت، ادامه یافت لازم است که به یک متخصص روان شناس مراجعه کنید. همچنین اگر کودک از دوست خیالی می‌ترسد یا مثلا فرزندتان می‌گوید که دوست خیالی مجبورم کرده است که کارهای بد و خطرناک انجام دهم، لازم است با یک
روان شناس مشورت کنید.
  دوست خیالی باعث پرورش خلاقیت می‌شود
دوست خیالی به پرورش خلاقیت و رشد مهارت ‌های اجتماعی کودک کمک می‌کند و در همین راستا کودک یاد می‌گیرد که چطور مسائل را از نگاه فردی دیگر ببیند و مدیریت هیجانات و مسئولیت ‌پذیری را  نیزبهتر یاد بگیرد. همچنین کودک علایق، ترس‌ها و احساسات خود را از زبان دوست خیالی بیان می‌کند زیرا در بیشتر اوقات این علایق یا بیزاری‌ های کودک‌ با دوست خیالی‌اش یکسان است مثلا «خرسی دلش نمی‌خواد که خاله سارا او را ببوسد». بنابراین شما به عنوان والد می‌توانید از زبان دوست خیالی فرزندتان، یک سری از نکات را بشنوید که برای شناخت روحیات و شخصیت فرزندتان به شما کمک خواهد کرد. معمولا این دوستان خیالی ممکن است ویژگی یا استعداد خاصی داشته باشند یا در فعالیتی شرکت کنند که کودک‌تان درباره آن کنجکاو است اما  از این که آن کار را انجام دهد، می‌ترسد.
  ۴ توصیه مهم به والدین درباره دوست خیالی فرزندشان
هرگز درباره دوست خیالی کودک‌تان حرفی نزنید، مگر این که او خودش در این باره صحبت کند.
والدین تا قبل از هفت ساله شدن فرزندشان، بیش از حد نگران نباشند. این اتفاق یعنی صحبت کودک با دوست خیالی‌اش را طبیعی بدانند، مخالفت نکنند و کودک را مجبور نکنند که دوست خیالی‌اش را رها کند. چنین برخوردهایی باعث می‌شود که کودک با یک سری اختلال‌های روانی دیگر مواجه شود و شرایط برای او سخت خواهد شد.
مراقب باشید بیش ‌از حد به دوست خیالی کودک‌تان توجه نکنید زیرا ممکن است او بیشتر از حد معمول دوست خیالی خود را حفظ کند یا حتی به شما حسادت و تصور کند می‌خواهید دوستش را از او بدزدید! بنابراین درباره دوست خیالی کودک‌تان اشتیاق زیاد نشان ندهید و هرگز آن‌ها را با هم مقایسه نکنید.
از آن جایی‌ که این دوستان خیالی مدتی مهمان‌تان خواهند بود، پس سعی کنید آن‌ها را بهتر بشناسید. توصیه می‌شود که با کودک‌تان درباره دوست خیالی‌اش صحبت کنید و از او بپرسید:«اسم دوستت چیه؟«، «کنار همدیگه چه کارهایی انجام می‌دین؟» و «او اهل کجاست؟» گفت‌وگو درباره دوست خیالی کودک تان به شما کمک می‌کند تا ارتباط محکم‌تری با  او برقرار و درعین‌ حال به پرورش قوه تخیل او کمک کنید.