زخم کاریِ ممیزی
سینماسینما، محمدرضا بیاتی*
سید عباس صالحی، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد، در آخرین روزهای وزارت‌اش به مجلس رفت تا پاسخگوی سؤالاتی پیرامون نظارت و کنترل بر شبکه‌ی نمایش خانگی باشد. سؤال درباره‌ی عدم رعایت شئونات اخلاقی و تبلیغ ناهنجارهای اجتماعی بود (تبلیغ!). وزیر از اهمیت اقتصاد فرهنگ و هنر در جهان امروز و آینده گفت و ارائه‌ی آماری از موفقیت آمریکا و ترکیه در سریال‌سازی و بدیهیات دیگری که سال‌های سال، هزاران بار، به گوشِ هواداران سانسور خوانده شده اما دریغ از ذره‌ای تأثیر! در این میان آن‌چه اغلب کمتر گفته می‌شود این است که چه کسی یا کدام مرجع، بر اساس کدام جهان‌نگری و ارزش‌باوری، باید تعیین کند شئونات اخلاقی چیست و چه چیزی تبلیغ ناهنجاری است. در واقع اگر جهانِ بدون سانسور را غیرواقع‌بینانه بدانیم کمتر کسی است که منکرِ اصل نظارت باشد اما فرایند نظارت و سانسور چنان ریشه دوانده که حتی سینماگران مفروضاتی را مسلم می گیرند که از بُن و بنیاد نامسلم و نادرست هستند؛ یعنی آن‌چه برخلاف شئونات دانسته می‌شود هیچ مبنایی ندارد. فراقانونی و فراشرعی است. ضعف یا خطا در یک اثر هنری یک چیز است و حقِ حذف آن یک چیز دیگر؛ ضعف آثار هنری باید در فضای اجتماعی و فرهنگی نقد شود در حالی‌که سانسور، نوعی جُرم‌انگاری و ممنوعیتِ هر گونه کم و کاستی است. نگارنده در یادداشت سانسور یا ممیزی در این‌باره نوشتم ولی درباره‌ی جنبه‌های ناگفته‌اش بسیار بیش از آن باید گفت و حتی این نوشته هم کفایت نمی‌کند. بگذارید از میان اعتراض‌ها به سانسور، از زخمِ کاری مهدویان و موارد دیگر، به مورد دراکولا اشاره کنم. سریال دراکولای مهران مدیری که شروع شد سیلی از انتقاد به راه افتاد. از نقد به خودِ مدیری و حواشی و منابع مالی‌اش تا نقد کیفیت کار. من هم با خیلی از نقدها موافق بودم. نبودم هم مهم نبود! نقد، موافقت یا مخالفت –همه- بخشی از فرایند طبیعیِ مواجهه با یک اثر است؛ اما یکباره دبیر کارگروه ساماندهیِ مُد و لباس وزارت ارشاد در نامهای به ساترا خواستار سانسور سریال شد چون لباس و آرایش بازیگران مغایر با شئون است، ترویج زندگی غربی و زمینه‌ساز آسیب‌های جدی و هنجارشکنی است! نگاهی به لباس‌های سریال بیاندازید. کدام هنجارشکنی؟ هنجارِ کجا؟ آن لباس‌ها چه آسیبی به جامعه می‌زند؟ گیرم صد سال پا از خانه بیرون نگذاشته باشید در فضای مجازی، زندگی واقعی مردم را هم ندیده‌اید؟ مهم‌تر از آن، بر مبنای قانون موجود-که مبتنی بر شرع است- حد و حدود پوشش تقریباً روشن است که در این مجموعه رعایت شده، بنابراین هر سانسوری فراتر از این، حتی با وضع آیین‌نامه‌های درون‌سازمانی و قانون‌تراشی، تحمیل عقیده و سلیقه‌ی فردی و گروهی، و امری فراقانونی و فراشرعی است. اصلاً یک سؤال ساده‌تر، گیرم که استدلال شما در نمایش یک امر نامطلوب و ترویج آن درست می‌بود و بنیان فرهنگ ما با آن لباس‌ها بر باد می‌رفت آیا فکر نکرده‌اید اگر قرار به اجرا و تعمیم این قوانین بدعت‌آمیز باشد نمایش و بیان هر عنصر منفی می‌تواند سانسور یا ممنوع شود؟ نکند توقع دارید شخصیت‌های منفی یک داستان مثل شخصیت‌های مثبت رفتار و زندگی کنند؟! در یک جهان عقلانی این درجه از جهل باید هجوآمیز می‌بود و باعث خنده؛ اما اینجا در پوشش قانون و دفاع ارزش‌ها، جهل را تئوریزه می‌کنند. اصلاً هدف‌تان از این سانسورهای ناموجه چیست؟ بله شاید در دهه‌ی ۶۰ و ۷۰ با سانسور می‌توانستید مانع شنیده یا دیده‌شدنِ آن‌چه که نامطلوب می‌دانستید شوید؛ اما حالا چه؟ شما امروز چیزی را سانسور می‌کنید که ده‌ها برابر تند و تیزتر از آن در فضای واقعی و مجازی هر روز جلوی چشم مردم رژه می‌رود؛ حتی در رسانه‌های رسمی! مثلاً در شورای فیلمنامه می‌گویند این موسسه خیریه‌ی فاسد که اموال مردم را چپاول کرده را از داستان حذف کن مبادا چهره‌ی این موسسات خدشه‌دار شود! بعد پای‌ات را از اتاق شورا می‌گذاری بیرون، جلوی دکه‌ی روزنامه‌فروشی خبرِ فساد در فلان خیریه را با تیتر درشت می‌بینی و کمی بعد مصاحبه‌ای از یک مقام ارشد قضایی از تلویزیون پخش می‌شود که از برخورد قاطع و انقلابی با موسساتی می‌گوید که با سوءاستفاده از نامهای مذهبی مردم را سرکیسه کرده‌اند! (خودم دیدم)؛ حالا واحیرتا این است که چرا من باید این سکانس‌ها را از فیلمنامه‌ام سانسور کنم؟ این رویکرد هجوآمیزِ حق به جانب، تقریباً در اغلب قریب به اتفاقِ سانسورها تکرار می‌شود؛ درحالی‌که اساساً حتی کارکرد چند دهه پیش را هم ندارد. البته می‌دانم برخی از روی خیرخواهی خواهان ممیزی هستند اما این ساختار فراقانونی که زمینه را برای اِعمال قدرت خودسرانه فراهم می‌کند بخصوص وقتی به سطوح میانی و پایین ِ نهادهای متولی قلع و قمع آثار فرهنگی و هنری می‌رسد سرچشمه‌ی انواع و اقسام فساد می‌شود.
با افزایش تولیدات نمایشی، تعداد سانسورها بیشتر و اعتراض‌ها روزانه شده؛ احتمالاً به همین دلیل، وزیر محترم ارشاد (سابق)، پیشنهاد نظارت فراقوه‌ای را در مجلس مطرح کرد تا هرج و مرجی که سانسور خودسرانه‌ی مراجع مختلف ایجاد می‌کند را کمتر کند اما به گمان نگارنده مشکل با نظارت فراقوه‌ای حل نمی‌شود بلکه با پاسخگو کردنِ مراجع سانسور می‌توان روزنه‌ی امیدی گشود. پاسخگویی یعنی هر سانسوری باید با استناد به قانون (مبتنی بر شرع) باشد نه بر اساس آیین‌نامه‌های من‌درآوردی یا میل و درک شخصی یا گروهی افراد، که اغلب با منافع پیدا و پنهان آنها پیوند خورده است. حتی خانه‌ی سینما می‌تواند شورای نظارت بر سانسور داشته باشد و هر دستور یا درخواست غیرقانونیِ ممیزی را با قانون تطبیق بدهد. باید حلِ کدخدامنشانه‌ی دعواهای سانسور را جایی تمام کرد و معیار عینی داشت. حتی اگر مراجع سانسور ترتیب اثری ندهند اعلام نظرِ یک شورای کارشناسیِ فرادولتی احتمالاً میزان خودسریِ ممیزی را کاهش می‌دهد.
اگر مهران مدیری و آثارش را دوست نداریم یا زخمِ کاری و مهدویان و دیگران، شاید مطلقاً حق با ما باشد می‌توانیم -تا نفی کامل- آنها را به صلیب نقد بکشیم اما در برابر سانسور غیرقانونی آثارشان سکوت نکنیم. این سکوت، حق سانسور خودسرانه و ناپاسخگو را به رسمیت می‌شناسد.
*فیلمنامه‌نویس و فیلمساز
آخرین خبرها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- آزادی توماج صالحی با قید وثیقه
- «عقابها» پرمخاطبترین فیلم تاریخ سینمای ایران!
- وحید تاج: بزرگترین ریسک زندگیام را نزد استاد شجریان انجام دادم
- با ۱۰ ورزشکار جذاب مرد دنیا در سال ۲۰۲۳ آشنا شوید
- حمایت ۲۶ صنف سینمایی برای علی دهکردی/ پاسخ مدیرعامل جدید خانه سینما
- استودیوهای بزرگ فیلمسازی «ایلان ماسک» را تحریم کردند
- همکاری برد پیت و آدام سندلر در کمدی نتفلیکس
- آتیلا پسیانی بلد بود از بیرحمیهای زندگی انتقام بگیرد
- علی دهکردی مدیرعامل خانه سینما شد
- سانسور عجیب در سریال زخم کاری که خبرساز شد
- انتقاد شدید محمود گبرلو از برخورد تلویزیون با اصغر فرهادی
- تجلیل از مدس میکلسن و فوزی بنسعیدی در جشنواره مراکش
- درخواست دختر بیتا فرهی برای تشکیل تیم پزشکی
- چه کسی جک نیکلسون را به سینما برمیگرداند؟
- تشویق طولانی مسعود کیمیایی در «بازنمایش قصه ترانههای ماندگار»/ کیمیایی از غم نبود مهرجویی گفت
- انتقادات تند فهیم به «سرزمین مادری» و کمال تبریزی
- لیدی مکبث در تماشاخانه ایرانشهر
- جشنواره توکیو جایزه آکیرا کوروساوا را به ایناریتو و فوکادا اهدا می‌کند
- شان پن در نقش خودش بازی می‌کند/ حضور در یک سریال جنگی
مرتبط با خبر
خبرهای پربازدید
چالش‌های فرهنگ و هنر در دولت دوازدهم
سیدعباس صالحی در آخرین بخش از گفت‌وگوی خود درباره چالش‌های فرهنگ و هنر در دولت دوازدهم گفت.
۱۴۰۰/۰۵/۳۰
عدم تعریف مناسبات وزارت ارشاد در فضای مجازی
سید عباس صالحی گفت: عدم تعریف مناسبات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در فضای مجازی منجر به از دست دادن کنشگری آن می شود.
۱۴۰۰/۰۵/۲۶
نخستین بخش از گفت‌وگوی وزیر ارشاد منتشر شد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگویی به ارزیابی مناسبات دولت با حوزه فرهنگ، هنر و رسانه پرداخته است.
۱۴۰۰/۰۵/۱۷
وزیر ارشاد در صحن علنی مجلس/ پیشنهاد تشکیل شورای فراقوه‌ای نظارت بر سریال‌های خانگی را داده‌ایم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از پیشنهادی برای تشکیل شورای فراقوه‌ای نظارت بر سریال‌های نمایش خانگی خبر داد. به گزارش سینماسینما، به نقل از خانه ملت، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست علنی امروز ۲۸ تیرماه مجلس شورای اسلامی، در پاسخ به سوال سیدمجتبی محفوظی و ۴۵...
۱۴۰۰/۰۴/۲۸
دعوت وزیر ارشاد برای حضور مردم در انتخابات
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در توئیتی از مردم برای حضور در انتخابات ۲۸ خرداد دعوت کرد و نوشت: نوای شهیدان مشروطه و جمهوری اسلامی ما را به تداوم حضور می‌خوانند.
۱۴۰۰/۰۳/۲۶
نامه سرگشاده محسن خان‌جهانی به وزیر ارشاد/ آقای وزیر! توقع «رپرتاژ» که ندارید؟/ اما و اگرهای یک «مستندنگاری»
محسن خان‌جهانی فیلمساز عرصه مستند در واکنش به خبر خوش وزیر ارشاد درباره تصویب طرحی برای لزوم مستندنگاری در دستگاه‌های اجرایی، درباره ابهامات اجرای صحیح این طرح نکاتی را مطرح کرد. به گزارش سینماسینما، روز گذشته ۵ اردیبهشت ماه سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی متنی در حساب شخصی...
۱۴۰۰/۰۲/۰۷
وزیر ارشاد اسلامی: رفتار تعداد انگشت‌شمار افراد را به همگان تعمیم ندهیم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در توئیتی نوشت: در شرایط کرونایی، رفتار تعداد انگشت‌شمار افراد را به همگان تعمیم ندهیم.
۱۳۹۹/۱۱/۱۷
بیمه بیکاری اهالی فرهنگ، هنر و رسانه که از جمله تکالیف قانون برنامه ششم توسعه کشور است اجرایی می‌شود
سینماپرس: سید عباس صالحی در حاشیه مراسم هفته پژوهش از موافقت دولت با برقراری بیمه بیکاری اهالی فرهنگ، هنر و رسانه خبر داد.
۱۳۹۹/۱۰/۰۱
از انتشار پیام وزیر ارشاد تا رونمایی از اعلان دو مستند
از انتشار پیام سید عباس صالحی وزیر ارشاد به جشنواره سینما حقیقت تا رونمایی از اعلان پوسترهای مستندهای "قهرمان" و "گزارش آشوب" از جمله خبرهای این رویداد است.
۱۳۹۹/۰۹/۲۵
فیلم کوتاه رباعی دنیای تصویر است
سید عباس صالحی در پیامی به سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، فیلم کوتاه را رباعی دنیای تصویر دانست.
۱۳۹۹/۰۸/۰۸
فیلم کوتاه رباعی دنیای تصویر است/ایرانیان پیشتازان دوبیتی های جهانند!
سینماپرس: سید عباس صالحی در پیامی به سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، فیلم کوتاه را رباعی دنیای تصویر دانست.
۱۳۹۹/۰۸/۰۸
احیای «شورای هنر» پس از ۱۱ سال وقفه/ سید عباس صالحی رئیس شد
سینماپرس: شصتمین جلسه «شورای هنر» به ریاست دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی بعد از ۱۱ سال وقفه، برگزار و طی آن سید عباس صالحی به عنوان رئیس این شورا انتخاب شد.
۱۳۹۹/۰۲/۱۷
دیدار اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس با وزیر ارشاد
سینماپرس: صبح امروز رئیس و اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با سید عباس صالحی دیدار و گفت و گو کردند.
۱۳۹۹/۰۱/۲۶
نامه سرگشاده صنوف خانه سینما به وزیر ارشاد/ روزنه امیدی نیست!
سینماپرس: چند صنف خانه سینما در نامهای به عباس صالحی به لزوم رسیدگی به وضعیت معیشتی اهالی سینما تاکید کردند.
۱۳۹۹/۰۱/۲۴
آغاز اختتامیه سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
اختتامیه سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر با حضور چهره هایی همچون اسماعیل خلج، ایوب آقاخانی، سعید اسدی، نوشین تبریزی، بهروز بقایی، مسعود فروتن، اتابک نادری، صدر الدین زاهد، آلبرت بیگجانی و نیز مسئولانی همانند سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجتبی حسینی، معاون هنری وزارت...
۱۳۹۸/۱۱/۲۱
ساعت خواب جناب آقای وزیر!
سینماپرس: سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از یک هفته سکوت در واکنش به رویدادهای اخیری که در حوزه فرهنگ و هنر رخ داده بالاخره توئیتی را منتشر کرد و در موضعی منفعلانه به دل چرکین کردن هنرمندان با تندخویی و کج سلیقگی اعتراض کرد.
۱۳۹۸/۱۱/۰۱
پاسخی برای نامه روسای انجمن‌های نمایشی کشور به وزیر ارشاد
دبیر کانون کارگردانان خانه تئاتر در پاسخ به نامهای که روسای انجمن هنرهای نمایشی سراسر کشور به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشته‌اند، معتقد است: «انجمن هنرهای نمایشی ایران» یک کلاه شرعی و یک پوشش شاید از جهاتی سوءاستفاده‌گرانه از خلاهای قانون، برای اقدامات گاه غیرقانونی دولت در حوزه تئاتر...
۱۳۹۸/۱۰/۰۱
همه فیلم‌های در مرحله تولید در جشنواره فجر ثبت‌نام کردند
سینماپرس: سید عباس صالحی گفت: همه فیلم‌هایی که در مرحله تولید هستند برای حضور در این جشنواره ثبت‌نام کرده‌اند و انتظار اینکه جشنواره فجر جشنواره‌ای ملی در حوزه سینما باشد، در دست تحقق است.
۱۳۹۸/۰۹/۰۶
این دستورالعمل برای شفافیت است یا محدودیت؟!
دستورالعمل صدور پروانه اجرای نمایش، بازنگری، صادر و منتشر شد، حال مهم‌ترین سوالی که این دستورالعمل که براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شده به وجود می‌آورد، این است که آیا در واقع باید تشریح‌کننده یک قانون باشد یا قرار است فراتر از قانون و تصویب شورای عالی انقلاب...
۱۳۹۸/۰۷/۲۷
ابراهیم حاتمی کیا چهره هنر انقلاب در سال ۹۷ شد
سینماپرس: سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین اختتامیه پنجمین هفته هنر انقلاب و معرفی چهره و رویداد شاخص هنر انقلاب در سال ۹۷ گفت: انقلاب اسلامی به دلیل اتصال به منابع حکمت فرصت هایی را برای هنر استعلایی در شاخه های مختلف هنر فراهم کرد.
۱۳۹۸/۰۱/۲۷
وزیر ارشاد با هیئت مدیره خانه تئاتر دیدار کرد
سینماپرس: عباس صالحی در دیدار با اعضای هیئت مدیره خانه تئاتر گفت: مسیر حرکت خود را با این نگاه پیگیری می کنیم که اهالی هنر احساس اطمینان بیشتری برای کارهای خود داشته باشند و برای نیل به این مقصود تمام توان خود را به کار می گیریم تا موانع...
۱۳۹۸/۰۱/۱۹
پیام وزیر ارشاد به جشنواره تئاتر فجر / «تئاتر هنر زندگی است»
سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیامی را به سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر صادر کرد.
۱۳۹۷/۱۱/۲۲
وعده جدید وزیر ارشاد درباره فیلم‌های توقیفی
در حالی که ماه‌ها از انتشار خبر رفع توقیف چند فیلم سینمایی می‌گذرد و هنوز چند فیلم رفع توقیف شده از جمله «آشغال‌های دوست داشتنی» و «خانه پدری» امکان نمایش نداشته‌اند، وزیر ارشاد از وجود برنامه‌هایی در این وزارتخانه برای بازنگری درباره لیست فیلم‌های توقیفی خبر داد.
۱۳۹۷/۰۹/۲۹
وزیر ارشاد در مجلس چه گفت؟
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ۲۵ آذر ماه با حضور در صحن مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سوال حبیب الله دهمرده نماینده زابل مبنی بر این که چه اقدامات اساسی برای مسائل فرهنگی به ویژه در راهپیمایی اربعین حسینی(ع) انجام شده، گفت: باید ماهیت مردمی اربعین را حفظ کنیم....
۱۳۹۷/۰۹/۲۵
دهمرده از پاسخ‌های صالحی قانع شد
نماینده زابل از پاسخ‌های وزیر ارشاد درباره‌ی اقدامات انجام شده در خصوص مسائل فرهنگی به ویژه در راهپیمایی اربعین قانع شد.
۱۳۹۷/۰۹/۲۵
وزیر ارشاد در مراسم معارفه سرپرست سازمان سینمایی: نوسازی و آینده‌نگری در حوزه سینما یک ضرورت است
سیدعباس صالحی در مراسم تودیع و معارفه رئیس سازمان سینمایی گفت در این حوزه حتما نیاز به نوسازی سازمانی و آینده‌نگری مشهود است و سینمای ایران باید در این راستا تغییراتی داشته باشد. به گزارش سینماسینما، یه نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید...
۱۳۹۷/۰۸/۳۰
پیام اضطراری «سرپرستی» حسین انتظامی برای سینمادوستان
بانی فیلم، گروه سینمای ایران: یک هفته پس از صحبتهای عباس صالحی وزیر ارشاد درباره اینکه اگر از میان گزینه های موجود به «قطعیت» نرسند، برای جایگزین رییس سازمان سینمایی، حکم سرپرستی خواهد خورد، معرفی حسین انتظامی به عنوان جانشین موقت محمدمهدی حیدریان ثابت کرد که برای تصدی این پُست...
۱۳۹۷/۰۸/۲۸
فیلم کوتاه یک نقطه ارائه بخشی از خلاقیت‌های جوانانه زندگی اجتماعی ماست
سیدعباس صالحی بیان کرد: جشنواره فیلم کوتاه یک فرصت دیپلماسی هنری و سینمایی خوب برای ما ایجاد کرده‌است. به گزارش رسیده، سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در چهارمین روز برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران در پردیس ملت حاضر شد و طی بازدید از روند برگزاری جشنواره به...
۱۳۹۷/۰۸/۲۱
صالحی به عیادت محمود زند مقدم رفت
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، امروز (پنجشنبه ١٠ آبان)، به عیادت محمود زند مقدم؛ نویسنده و پژوهشگر پیشکسوت رفت و با وی گفت و گو کرد. به گزارش رسیده،سید عباس صالحی با حضور در منزل محمود زند مقدم، موسس دانشگاه سیستان و بلوچستان و نویسنده ای که نزدیک به پنج...
۱۳۹۷/۰۸/۱۱