«وقت خوشِ» حمید امجد در قرنطینه

حمید امجد خوشنود است که در دوران قرنطینه چند اثر و از جمله تازه‌ترین کارش ــ نمایشنامه «وقت خوش» ــ را نوشته است که نمایشنامه‌ای درباره سعدی است.

 به گزارش ایسنا، این نمایشنامه قرار بود اردیبهشت امسال و به مناسبت روز سعدی به صحنه برود اما کرونا نه تنها اجازه این اجرا را نداد بلکه وضعیت قرمز بسیاری از شهرها و محدودیت‌های تردد بین شهری، حتی فرصت نمایشنامه‌خوانی در آرامگاه سعدی را هم از بین برد و این‌گونه شد که حمید امجد با همراهی افشین هاشمی بخش‌هایی از این نمایشنامه را در تهران نمایشنامه‌خوانی کردند که چکیده‌ای از آن توسط شهرداری شیراز در ویدیویی به‌مناسبت روز بزرگداشت سعدی (اول اردیبهشت) منتشر شده است.

در آذر ماه ۱۳۹۹ سازمان فرهنگی اجتماعی  ورزشی شهرداری شیراز از حمید امجد دعوت کرد تا نمایشنامه‌ای درباره سعدی بنویسد. او در آغاز دی ماه به شیراز سفر کرد و با همکاری معاونت آن سازمان و کارشناسان فرهنگی شهرداری شیراز، مرکز سعدی‌شناسی و کتابخانه ملی و مرکز اسناد فارس که منابع و ماخذ را در اختیار گذاشتند، مشغول تحقیق و پژوهش‌ شد. مراحل اولیه نگارش متن در شیراز انجام شد و بعد از آن آقای نمایشنامه‌نویس برای پیش‌بردن و اتمام نگارش نمایشنامه به تهران بازگشت.

«وقت خوش» با خوانش حمید امجد و افشین هاشمی 

او در گفتگویی نه چندان طولانی با ایسنا توضیحاتی درباره این نمایشنامه می‌دهد.

امجد می گوید در این اثر، هم سعدی و هم زمانه او را از سویی از منظر اسناد موجود تاریخی نگاه می‌کند (که البته اسنادِ واقعاً موجود در باره زندگی خود سعدی  بسیار کم‌تر از اسناد موجود در باره زمانه اوست) و از سوی دیگر خواه‌ناخواه بازتابی از روزگار معاصر نیز ارائه می‌دهد.  

او از حوادثی که در دوره سعدی رخ داده یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: سعدی در زمانه خود به دلیل بحران‌های مختلفی همچون حمله مغول از شرق و جنگ‌های صلیبی در غرب، آشفتگی سیاسی و فروپاشی حکومت سراسری، آسیب‌دیدن مدنیت در هجوم اقوام بیابانگرد، بحران‌های اجتماعی و اقتصادی در اثر اضمحلال تولید (صنعت و کشاورزی) و فلج‌شدن نظام بازرگانی در هنگامه جنگ‌ها و محاصره‌ها و ویرانی‌ها، تهدید هویت ملی و زبان فارسی توسط سلسله‌های کوچک و بزرگ محلی (اغلب ترک و ترکمان)، تاخت‌وتاز قبایل مزدور جنگی و مهاجمان غز و مغول و تاتار، و سلطه تفرقه‌افکنانه خلیفه عباسی و... زندگی دشوار و سفرهای پی‌درپی و دوره‌های آوارگی و اضطراب‌های هستی‌شناختی گوناگونی را تجربه کرد؛ از جنبه‌ای مثل ما که در دوران فعلی، اوج کشتار کرونا را همراه با انواع فشارهای اقتصادی و شدیدترین تحریم‌ها و مواردی از این دست تجربه می‌کنیم. در قرنطینه‌ای که زمستان گذشته در شیراز هنگام تحقیق و نگارش این متن تجربه کردم احساس می‌کردم چندان از زمانه سعدی و چکیده شرایط و اضطراب‌هایی که او تجربه کرد دور نیستیم.

او ادامه می‌دهد: سعدی را چون نمادی از فکر ایرانی در گذار از بحران‌ها و روزگار دشوار می‌دیدم و زمانه‌اش را نمودی از مهلکه‌هایی تاریخی که بارها بر اندیشه و زیست و زبان و فرهنگ ایرانی نازل شده؛ هرچند که خودم در آن مدت از مهر بی‌دریغ و مهمان‌نوازی شیراز بهره می‌بردم همچنان‌که سعدی هم از حوالی پنجاه‌سالگی در بازگشت به موطنش، در سخت‌ترین ادوار، از لطف حضور در این شهر زیبا و مهربان بهره‌مند بود. و به مجموعه این دلایل، جهانِ درون این اثر به نحوی به تجربه دوره ما نیز نزدیک است و نمایشنامه همان‌طور که درباره عصر سعدی است درباره زمانه ما هم می‌تواند باشد؛ هرچند که شاید بتواند سرگذشتی نمونه‌وار از فکر و فرهنگ ایرانی در بی‌زمانیِ رخدادهایی ویرانگر و همیشگی نیز محسوب شود.

امجد در پاسخ به پرسش ما که گویی تاریخ تکرار می‌شود، با لحنی طنزآمیز می‌گوید: راستش تصور تکرار تاریخ به نظرم خوش‌بینانه است! از جنبه‌هایی هم شاید اصلاً در آغازگاه‌های تاریخ ایستاده باشیم و از جای‌مان چندان هم تکان نخورده باشیم، فقط گاهی که چیزهایی تکراری به‌نظرمان آشنا می‌آید دچار توهمِ حرکت در تاریخ و تکرارِ بعضی وقایع می‌شویم!

اگر کرونا اجازه بدهد نمایش «وقت خوش» در تهران و شیراز اجرا خواهد شد و گروه اجرایی تمرین این نمایش را آغاز می‌کنند، اما طبیعی است که در شرایط پیچیده فعلی، حمید امجد که خود کارگردانی نمایش را بر عهده خواهد داشت، تاریخ دقیقی برای اجرای نمایشش متصور نباشد.

امجد در ویدیوی کوتاه منتشرشده به‌مناسبت روز بزرگداشت سعدی توضیح می‌دهد: «وقت خوش» نمایشنامه‌ای است درباره سعدی، که می‌کوشد او را در ورای هاله‌های افسانه‌ای و تاریخی به عنوان انسانی از یک زمانه پرآشوب و هول‌آور، درگیر اضطراب‌های انسانی و در کوشش برای غلبه‌کردن بر بی‌معنایی و اضطراب و پاسخ دادن به نیاز زمانه‌اش تصویر کند؛ همان اندازه که نمایشنامه‌ای است درباره شیراز و درباره مشابهت شهر با الگوی قصه و روایت.