به فراتر از امور روزمره فکر می‌کنم

معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور در ایسنا پاسخگوی پرسش خبرنگاران هنری این مجموعه بود. سید محمد مجتبی حسینی درباره سیاست‌های کلی خود معاونت هنری و برخی موضوع‌های در حوزه هنرهای تجسمی، تئاتر، موسیقی و مد و لباس سخنانی را مطرح کرد و نقطه نظرات خود را گفت. در متن زیر خلاصه گفت‌وگو با معاون هنری را به شکل اجمالی می‌توانید بخوانید.

سید محمد مجتبی حسینی ـ معاون امور هنری وزارت ارشاد ـ به ایسنا می‌گوید: آنچه در ذهن من در ۱۰ ماهی که معاون هنری هستم بوده، این است که روندهای موجود را معطل نکنم و همین‌طور که در حرکت است، سعی کنم آنها را ساماندهی کنم، اما به فراتر از امور روزمره هم فکر کنم و دوستانم را تشویق کنم به این موضوع فکر کنند.

حسینی تاکید می‌کند: تمام اهتمام من و همکارانم براین است که روندهای موجود به سمت اصلاح پیش بروند اما کارهای بنیادین‌ و ساختاری شروع شود، هرچند ممکن است در دوران مدیریتی ما به نتیجه نرسد و تا هرجا که می‌توانیم، با تمام توان آن را پیش ببریم؛ حتی اگر یک روز از کارمان باقی مانده باشد.

او از چهار محور فعالیت خودش سخن می‌گوید (این محورها شامل ساماندهی امور جاری، معرفی هنر ایرانی، بازبینی روش‌ها و شیوه‌ها و توسعه فضای فعلی است) و اضافه می‌کند: چهار جشنواره تئاتر، موسیقی، تجسمی و مد و لباس در معاونت هنری برگزار می‌شود که برای آنها یک دستورالعمل دو، سه صفحه‌ای هم پیدا نکردیم که ملاک عمل مشترک باشد. . اولین آیین‌نامه‌هایی که نوشتیم و خواستیم دقیق به آن بپردازیم، آیین نامه‌های این چهار جشنواره بزرگ بوده که تصویب و ابلاغ شدند و تصمیم گرفتیم جشنواره‌های ۱۳۹۷ را پیش ببریم.

آیین‌نامه‌هایی که در حوزه تئاتر آماده می‌شوند

او در ادامه توضیح می‌دهد: در حوزه تئاتر آیین‌نامه برای تماشاخانه‌های خصوصی در حال آماده شدن و در مرحله ویراست نخست است و آیین‌نامه حمایت از تئاتر در مرحله ویراست سوم است. در عین حال برخی آیین‌نامه‌های موجود را هم باید بازنگری کنیم. فکر می‌کنم یکی، دو ماه دیگر کار ما با آیین‌نامه تئاترهای خصوصی تمام می‌شود و آن را برای وزیر محترم ارسال می‌کنیم. در صورتی که تصویب شود از فردای همان روز، اجرای آن آغاز می‌شود.

حسینی اضافه می‌کند: آیین‌نامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره نظارت و ارزیابی تئاتر، ۱۸ سال پیش تصویب شده است؛ این آیین‌نامه از نظر کلیات آیین‌نامه دقیقی است اما درباره شیوه اجرای مفاد کلیدی ناگزیر هستیم تغییراتی را لحاظ کنیم، چرا که روزی که این آیین‌نامه تصویب شده در ماه تعداد معدودی تئاتر در تهران روی صحنه می‌رفته است، ما پیشنهاد تصحیحی خودمان را درباره شیوه نظارت بر آن چهارده بند [به شورای عالی انقلاب فرهنگی] برای به‌روز شدن داده‌ایم.

ضرورت دارد حدود جعل مشخص شود

معاون امور هنری وزارت ارشاد درباره ابلاغ خود در زمینه پیشگیری از ارائه آثار کپی، بیان می‌کند: موضوع کپی آثار هنری به نظر من چند لایه دارد؛ یعنی از نظیره و شبیه و نقل و کپی و الهام و جعل و ... باید ما گونه‌های مختلفی را بررسی کنیم. وزارت فرهنگ و ارشاد در واقع طرف دعوا نیست اما باید بر موضوع نظارت کند. ضرورت دارد موضوع مربوط به کپی، جعل و ... در کدهای مختلف مورد بررسی قرار بگیرد. حدود جعل مشخص شود، مثلا نظیر سازی و شبیه‌پردازی به مفهوم جعل نیست.

او در این زمینه توضیح می‌دهد: یکی از تدابیر این است که بخواهیم از کانون کارشناسان رسمی دادگستری مانند صنوف مختلف در حوزه تشخیص کارشناسان متعددی دارند، در حوزه هنرهای تجسمی هم کانون مستقلی با همان پروتکل‌ها صنفی ایجاد شود که کارشناسان و خبرگان تشخیص هستند. در عین حال این ظرفیت هم وجود دارد که مؤسسه‌های خصوصی شکل بگیرند که بتوانند از طریق ایجاد آزمایشگاه‌ها و لابراتورها آثار را اصالت‌سنجی کنند. 

حسینی اضافه می‌کند: این موضوع در کانون توجه اداره کل هنرهای تجسمی قرار گرفته و پژوهش علمی دقیقی هم در این زمینه انجام دادند و آن را برای من ارسال کردند تا براساس نتایج این پژوهش اقدامات اجرایی خود را آغاز کنند.

معاون امور هنری وزارت ارشاد درباره بورسیه کردن افراد به خارج از کشور در این زمینه بیان می‌کند: حتما باید این اتفاق رخ بدهد. تربیت خاص نیروی متخصص این کار جزو الزامات است. چه بسا که جمع‌بندی تحقیقاتی که اداره کل تجسمی انجام می‌دهد به این برسد که باید کسانی را حمایت کند که بروند و بیاموزند یا با وزارت علوم صحبت کنیم که درباره‌ی مرمت و نگهداری آثار هنری معاصر هم می‌شود کاری کرد یا نه! رشته دانشگاهی در حال حاضر دو شاخه مرمت ابنیه و مرمت آثار تاریخی است. بنابر این باید دید آیا آثار معاصر را باید ذیل آثار تاریخی قرار بدهیم یا با توجه به تنوعی که دارد، می‌تواند یک رشته جدید باشد.

او درباره برنامه برای تعامل با حراج‌های هنری خارج از کشور و حضور این حراج‌ها در ایران، اظهار می‌کند: همان حراج‌های مشهور خارجی در برخی رشته‌ها از کارشناسان ایرانی استفاده می‌کنند. فکر نکنیم هر چیزی خارجی‌اش بهتر از ایرانی است. که اگر بازار هنر، بازار باثبات، متکثر و گسترده‌ای باشد، تمام حراجی‌های نام آشنای دنیا تمایل خواهند داشت در بازار جدیدی که ایران می‌تواند داشته باشد، فعالیت کنند. 

حسینی اضافه می‌کند: بنابراین ما باید غیر از عرصه تخصصی که باید فراهم بکنیم، زیرساخت‌های اقتصادی آن را هم در نظر بگیریم. موضوع بیمه و حمل و نقل و جابه‌جایی آثار را هم بررسی کنیم و طبیعتا بازار را توسعه بدهیم که این رغبت وجود داشته باشد که بازار هنرهای تجسمی ما بازار بزرگتری باشد. باور من این است که بازار هنرهای تجسمی ایران استعداد و استطاعت رشد زیادی دارد؛ خیلی بیش از چیزی که الان به آن رسیدیم.

نظارت بر حوزه تئاتر چگونه است؟

معاون امور هنری وزارت ارشاد درباره نظارت بر حوزه تئاتر اظهار می‌کند: شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نهادی که می تواند در امور فرهنگی و هنری کشور وارد شود و مصوبه‌هایش در حکم قانون برای دستگاه‌های اجرایی، لازم‌الاجرا است. آیین‌نامه‌ای را برای و اصولی که یک اثر تئاتر باید مراعات کند، تعیین کرده و چهارده بند را به عنوان خطوط اصلی مطرح کرده است. آن چهارده بند را که بررسی کنیم بعید است ضرورتی به افزودن بند دیگری به آن باشد. این آیین نامه اصول و چارچوب نظارت است  اما چگونگی نظارت مهم است. بر اساس قانون لازم است آن بندها مراعات شود. گاهی شیوه نظارت کارآمد نبوده است. ملاک ما آیین نامه ای قانونی است که ما به عنوان دستگاه اجرایی ملزم به مراعات آن هستیم، قانون روشن و شفاف و گویایی است اما شیوه اجرای آن شاید نیازمند تصحیحاتی باشد.

او در ادامه تاکید می‌کند: سعی می کنیم و گفت‌وگو می‌کنیم که امور هنری و تئاتر با کمترین آسیب پیش برود و فضای فعالیت و خلاقیت در تئاتر و تمامی هنر فراهم باشد.

بخش بین‌الملل جشنواره فجر پابرجاست

حسینی درباره اینکه شنیده می‌شود بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر ممکن است به دلیل مشکلات ارزی برگزار نشود یا کمرنگ برگزار شود، می‌گوید: اینکه احتمال دارد بخش بین‌الملل برگزار نشود را اولین بار است می‌شنوم. بالاخره مسئله ارز در کشور ما اتفاق افتاده و قیمت آن چند برابر شده است. طبیعتا هزینه‌هایی که پرداخت آن‌ها به شیوه ارزی اتفاق می‌افتد دچار تلاطم‌هایی شده است.

او ادامه می‌دهد: همکارانم با نزدیک به ۲۰ گروه خارجی در حال رایزنی هستند که برای جشنواره فجر دعوت شوند. من و آقای وزیر در حال رایزنی مدام هستیم راجع به حل مشکل ارزی هنرمندان و برطرف کردن مشکلاتی که می‌تواند بر سر راه جشنواره تئاتر و موسیقی فجر باشد. این علاقه‌مندی در سطح کلان دولت هم وجود دارد که جشنواره‌های فجر با کیفیت برگزار شود و مشکلات پیش آمده برای حوزه ارز مانع برگزاری کیفی جشنواره‌ها نباشد.

معاون امور هنری وزارت ارشاد اضافه می‌کند: ما به طور مکرر در حال مذاکره با مسوولان بانک مرکزی و مسؤولان مرتبط هستیم و امید داریم که مشکل حل شود.

حسینی همچنین درباره پرداخت بودجه تئاتر اظهار می‌کند: مشکل بودجه‌ای در تمام سال‌های پشت سر ما، در حوزه هنر بوده است. علت عمده آن فقدان تطبیق داشته‌ها و نیازها است. خانواده بزرگ اهل هنر، آثار و جشنواره‌های متعدد هنری در عین حال بودجه‌های محدود. بنابراین این دو کفه هیچ‌وقت همطراز یکدیگر نایستادند که خیال ما راحت شود که مشکل پولی نداریم. 

او ادامه می‌دهد: وقتی بودجه مصوب مربوطه به وزارت فرهنگ و ارشاد ابلاغ می‌شود، وزارتخانه نیز بر اساس لیست تعهدات و بدهی‌هایی که دارد، بودجه را تخصیص می‌دهد. این تخصیص‌ها ممکن است یک ماه در حوزه موسیقی و تئاتر منظم باشد، چند ماه منظم نباشد. وقتی نامنظم است یعنی تعهدات معوقه‌های ما زیاد می‌شود تا روزی که بتوانیم پرداخت کنیم. هرچقدر تخصیص‌های عمومی دولت منظم‌تر می‌شود، پرداختی‌های وزارت ارشاد هم منظم‌تر خواهد شد.

حسینی درباره اینکه در زمینه معوقه‌های بخش تئاتر در چه مرحله و شرایطی هستیم؟ بیان می‌کند: فکر می‌کنم از ابتدای سال تا به حال حدود ۶ و نیم میلیارد از بودجه‌های تئاتر پرداخت شده است. انتظار ما این بوده که بیشتر پرداخت شوداما به دلیل تخصیص‌های کمی که تعلق گرفته، این بخش نیز کمتر تخصیص داشته است. معاون توسعه منابع و مدیریت وزارت ارشاد همراه است، در دوستان سازمان برنامه بودجه هم این حمایت و همراهی هست که بتوانیم در ماه‌های باقی‌مانده سال به حد تعهدات اجرا شده‌مان برسیم.

در حال بررسی راه‌های مختلف برای بازنگری شورای شعر و ترانه هستیم

معاون امور هنری وزارت ارشاد همچنین درباره بازنگری شوراهای موسیقی می‌گوید: تعداد ورودی شعرها و ترانه‌ها به سامانه شعر و ترانه بسیار زیاد است. این حجم ورودی با آن شیوه رسیدگی البته دشوار است، بنابراین این از همان مسائلی است که به بازنگری نیاز دارد. ممکن است شورا کمیته‌های اقماری متعددی داشته باشد. در حال بررسی راه‌های مختلفی هستیم که آیا شورای شعر به کمیته‌های کوچک‌تر تبدیل شود و نظر اجماعی داشته باشد، اساسا تعداد دوستان هنرمند و شاعری که در شورا هستند به شیوه مجازی هم بتوانند به شعرها دسترسی داشته باشند که وقت مفصل‌تری را به اشعار اختصاص بدهند.

او می‌گوید که نحوه گزینش افراد شورا یکی از بندهای جدی آیین‌نامه خواهد بود.

مدیرعامل بنیاد رودکی تغییر می‌کند؟

او درباره مدیرعامل بنیاد رودکی و اینکه آیا او تغییر خواهد کرد یا نه؟ بیان می‌کند: طبق قانون شرکت‌ها، کسی که مدت حکم او تمام می‌شود، تا زمانی که جایگزینش معلوم نشده، مسؤول قانونی است. قرار بود طرح جامعی برای بنیاد آماده کنیم، آقای وزیر هم ماموریت این کار را دادند. ما قریب به سه ما فشرده با همکاری آقای دکتر صفی‌پور (مدیرعامل فعلی بنیاد) و تیمی که آقای وزیر تعیین کرده بودند برنامه‌های آینده بنیاد را سامان‌دهی کردیم و برنامه پنج ساله برای آن نوشتیم. این برنامه آماده شده و در اختیار آقای وزیر قرار گرفته است.

حسینی ادامه می‌دهد: در حال حاضر آقای وزیر در این زمینه در حال بررسی هستند و نهایتا آقای علی‌اکبر صفی‌پور یا ابقاء می‌شود یا گزینه دیگری به جای ایشان می‌آید.

معاون امور هنری وزارت ارشاد، درباره صندوق هنر و هنرمندان موسیقی نواحی می‌گوید: نمایندگان صندوق‌ هنر، به استان‌ها و شهرهای مختلف می‌روند و خودشان هنرمندان را با کمک ادارات فرهنگ و ارشاد هر استان شناسایی می‌کنند، به آنها خدمت می‌رسانند.

او اظهار می‌کند: وظیفه صندوق، حمایتی است، رسانه‌ای نیست و تنها کسانی را شناسایی می‌کند که به آنها خدمات دهد. طی یک سال گذشته تعداد چندین هزار نفر نیز به صندوق هنر افزوده شده‌اند. شناسایی این افراد به معنای ارائه خدمات بوده است.

در حوزه مد و لباس می‌توانیم توانا عمل کنیم

او در حوزه مد و لباس معتقد است: به نظر من یک کج‌تابی در حوزه مد و لباس است که همه باید با کمک هم این مشکل را حل کنند. حوزه مد و لباس یک حوزه جذاب از مجموعه فعالیت‌هایی است که قانون به وزارت ارشاد سپرده است. حوزه‌ای است که در اقتصاد فرهنگ بسیار می‌تواند تاثیرگذار باشد. همچنین ما می‌توانیم در آن بسیار توانا عمل کنیم و مخاطبانمان را نه تنها در ایران، بلکه در جهان اسلام و حتی کشورهای دیگر که به پوشش‌های اسلامی علاقه‌مند هستند، جذب کنیم.

حسینی ادامه می‌دهد: اینکه چقدر این نمونه‌ها بر تن مخاطبان قرار می‌گیرد، قطعا اگر به سال‌های اخیر نگاهی بیندازیم، متوجه تفاوت‌های ایجاد شده خواهیم شد؛ چراکه لباس‌های متنوع‌تری را مثلا در حوزه لباس‌های سوگواری در ایام محرم و صفر می‌بینیم اما اینکه چقدر این جشنواره‌ها کفایت دارند و گستردگی آنها مناسب است، مستقیما به فعالیت تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان مربوط می‌شود که وزارت ارشاد هیچ اختیاری نسبت به تولیدکنندگان ندارد.

معاون امور هنری وزرات ارشاد همچنین معتقد است: اینکه کارگروه مد و لباس چگونه می‌تواند نقش موثرتری بر تولید داشته باشد، در واقع نیازمند اهتمام بیشتر وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) است. البته این را هم فراموش نکنیم که بسیاری از کارخانه‌های ما خصوصی هستند و وزارت صمت هم تنها نقش هماهنگ‌کننده، تسهیل گر و نظارت‌ را بر عهده دارد.

موزه هنرهای معاصر نه یک موزه کامل بوده نه یک گالری صرف

او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موزه هنرهای معاصر تهران می‌پردازد و می‌گوید: موزه هنرهای معاصر از ابتدای فعالیتش یعنی از سال ۵۶ که راه افتاده، تا به امروز یک حرکت پاندولی بین موزه و گالری داشته است. یعنی هیچ وقت نه یک موزه کامل بوده و نه یک گالری صرف. نمایش دائم آثار را نیز ندارد، در حالی که موزه به معنای محل نمایش دائمی آثار است.

معاون امور هنری وزارت ارشاد ادامه می‌دهد: موزه هنرهای معاصر از ابتدای فعالیتش یعنی از سال ۵۶ که راه افتاده، تا به امروز یک حرکت پاندولی بین موزه و گالری داشته است. یعنی هیچ وقت نه یک موزه کامل بوده و نه یک گالری صرف. نمایش دائم آثار را نیز ندارد، در حالی که موزه به معنای محل نمایش دائمی آثار است.

او می‌گوید: موزه هنرهای معاصر برای یک گنجینه ثابت و نشان دادن نمایشگاه‌های موقتی از جنس دائمی خود است و همچنین برای معرفی هنر معاصر و مدرن شکل گرفته که بتواند تعداد حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ اثر را در گنجینه نگهداری کند. اساسا این موزه برای تعداد اثر بیشتر ساخته نشده و کشش آن را هم ندارد. ولی به مرور سال‌هایی در گنجینه موزه قرار داده شده‌اند بعضی از آنها اصلا هنر مدرن نیستند و شاید قطعه‌ای از خوشنویسی یا نگارگری باشند و حتی رویکرد مدرن و معاصر هم ندارند.

حسینی درباره بهسازی موزه بیان می‌کند: در حال حاضر باید مسائل مربوط به تاسیسات آن و مشکلاتی از این قبیل بررسی شود. یکی از این مشکلات بحث مدیریت رطوبت است،  دیگر اینکه بام‌های بنا درست شوند. به همین دلیل نیز در درجه اول برنامه ما حل رطوبت بناست.

او درباره اینکه آیا این مشکلات به گنجینه آسیب رسانده است یا خیر؟ می‌گوید: بالاخره هر قدر آثار تاریخی در موزه باشد و حتی اگر شرایط نگهداری از آثار خیلی هم مطلوب باشد، عمر آثار بیشتر خواهد شد و هر قدر که شرایط بدتر شود، ضریب تخریب آنها بالاتر خواهد رفت. به دلیل اینکه آثار موزه‌های هنرهای معاصر نسبتا جدیدند و عمر بیشتر آنها کمتر از یکصد سال است و آثارش نیز کهنه نیست و تخریب مشهودی روی آثار به وجود نیامده است. البته ممکن است به یک بازبینی نیاز پیدا کنند که این امر باید در تمام دوره‌ها صورت بگیرد. موزه هنرهای معاصر با توجه به شرایط حاضرش با همین حال، در حال حاضر از مخازن بسیاری از موزه‌های ایران وضعیت بهتری دارد.

حسینی اظهار می‌کند: کلیه آثار موزه هنرهای معاصر تهران طی همین امسال شناسنامه‌دار خواهند شد که شناسنامه دیجیتال آنها نیز بارگذاری می‌شود. در حال حاضر دو ماه از پروسه کاری شناسنامه‌دار کردن آثار گذشته و امیدواریم بتوانیم به زودی تمام آثار را شناسایی کنیم و شناسنامه‌های دیجیتالی آنها در دسترس عموم قرار گیرد.

او درباره تغییر مدیر موزه نیز می‌گوید: هر گاه به جمع‌بندی برسیم، مدیر جدید را نیز تعیین خواهیم کرد. اما از نظر من تا زمانی که مسئول جدید برای موزه تعیین شود، آقای زارع مسئول و سرپرست موزه خواهد بود و بنابر وظایف قانونی به فعالیت خود در موزه ادامه می دهد.

هیچ موزه‌ای در هیچ جای دنیا آثار خود را بیمه نمی‌کند

معاون امور هنری وزارت ارشاد همچنین درباره اینکه آیا آثار گنجینه موزه بیمه خواهند شد؟ بیان ‌می‌کند: با توجه به تحقیقی که در این باره کردم، تقریبا هیچ موزه‌ای در هیچ جای دنیا آثار خود را بیمه نمی‌کند؛ چرا که هزینه آن بسیار بالا خواهد بود. به همین جهت موزه‌ها ترجیح می‌دهند، شرایط مناسب و امنی را برای نگهداری آثار خود بدون اینکه به آنها آسیبی برسد، فراهم کنند و ما هم تلاش کنیم شرایط امن و مناسب را بیش از گذشته فراهم کنیم. در این زمینه البته ضرورت دارد تحقیقات در حوزه بیمه ای همواره به روز شوند که اداره کل هنرهای تجسمی در حال پیگیری است و از طرفی باید قوانین جامع و کارا در زمینه بیمه آثار هنری و آثار موزه ای در قانونگذاری مورد توجه باشد.

فستیوال موسیقی خیابانی برگزار می‌شود؟

حسینی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره کنسرت های خیابانی اظهار می‌کند: اینکه کنسرت‌های بزرگ داشته باشیم و آنها را بتوانیم در استادیوم‌ها، نهادها و بخش‌های بزرگی که حاضرند میزبان یک کنسرت شوند، برگزار کنیم مناسب است و من نیز قطعا به عنوان یک شهروند دوست دارم در چنین اجرایی حضور داشته باشم و به عنوان یک مسئول نیز از آن استقبال می‌کنم و سعی خواهم کرد که تمهیدات لازم را برای انجام این کار فراهم کنم. همچنین می‌توان این گونه کنسرت‌ها را در یک سری پارک‌های مشخص و منسجم برگزار کرد.

او درباره اینکه آیا برنامه‌ای برای برگزاری فستیوال موسیق خیابانی دارند یا نه؟ می‌گوید: نوازندگان شهری می‌توانند به عنوان یکی از رویدادهای شهری مطرح شوند. در حال حاضر نیز کیش برای این امر ابراز آمادگی کرده و تفاهم‌نامه‌ای را در ذیل طرح‌های توسعه هنر با کیش درباره مدرن‌آرت و مدیا آرت امضا کرده‌ایم و در مسئولان منطقه آزاد نیز این علاقه‌مندی وجود دارد که یک رویداد شهری با موضوع موسیقی شهری و نوازندگان اتفاق بیفتد که در آینده چنین پروژه‌ای را می‌توان عملی کرد.

انتهای پیام