عکس؛ بالاتر از متن/ نگاهی به فیلم «شرح یک عکس»

سینماسینما، عباس اقلامی:

 

روزی  که اِدی آدامز (Eddie Adams)، فتوژورنالیست آمریکایی آسوشیتدپرس، در سال ۱۹۶۸ تصویر صحنه  اعدام خیابانی یک ویت کنگ غیرنظامی توسط ژنرال نگوک لوآن را از سایگون به دنیا ارسال کرد، شاید کمتر کسی به قدرت تصویر تا آن اندازه باور داشت. عکسی که زمینه  ساز شکست آمریکا در جنگ ویتنام شد. آدامز بعدها گفت: «ژنرال آن ویت کنگ را کشت، من هم ژنرال را کشتم، با دوربینم. هنوز هم عکاسی قویترین سلاح جهان است.» این قدرت تصویر، از زمانی که فتوژورنالیسم شکل جدی تری به خود گرفت و این باور تقویت شد که گاهی عکس توان بالاتری از متن خبری دارد، نقش عمده ای در خبررسانی یافت.

ساتیار امامی هم که در پیشینه  حرفه ای خود، سابقه عکاسی خبری دارد، از فرصتی که یک عکس از حادثه  حمله  تروریستی نیروهای داعش به ساختمان مجلس شورای اسلامی در روز ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ در اختیارش قرار داد، استفاده کرده و مستند «شرح یک عکس» را ساخته و به سراغ سوژه ای برای بیان قدرت عکس رفته است.

«شرح یک عکس» مستندی ا ست که به ماجرای نجات عماد می پردازد؛ کودک مبتلا به نوعی بیماری خاص که روز حادثه ، برای تقاضای کمک از نمایندگان مجلس جهت درمان بیماری خود، همراه مادرش در ساختمان مجلس حضور داشت. فیلم به سراغ عکاسان حاضر در محل رفته و صحبت های آن ها، شرح تلاش امید وهاب زاده عکاس خبری  است در ثبت تصویر لحظه  نجات عماد توسط نیروهای امنیتی. فیلم دارای ضرباهنگ مناسبی است که با فراز و فرودی به اندازه، در خلق لحظه های دارای بار دراماتیک و هیجان جهت جلب و حفظ تماشاگر تا نیمه های راه خود، موفق است.

فیلم ضمن نمایش صحنه های تعقیب و گریز نیروهای امنیتی در اطراف مجلس و نجات عماد، به میزان تاثیر و نفوذ عکس در جامعه می پردازد و به مرور رنگ انتقادی از نحوه  مواجهه با عکاسی خبری در ایران به خود می گیرد. در «شرح یک عکس» از تاثیر عکس منتشرشده بر تبدیل حادثه  تروریستی به عاملی برای همبستگی ملی و با هم بودن گفته می شود. عکس عامل تحول است و توان این را دارد که روند پیشرفت یک ماجرا را به قبل و بعد از خود تقسیم کند. همانطور که برای عماد و خانواده اش زندگی قبل و بعد از عکسی که از عماد منتشر شد، تفاوت پیدا کرد.

در بخش پایانی اما تبدیل شدن به یک بیانیه سیاسی و شبیه شدن به فیلم های تبلیغات انتخاباتی باعث افت فیلم می شود. این برای فیلمی که با مکث روی یک لحظه  انسانی از دلِ یک حادثه  تروریستی، تا میانه هایش یک نماد انسانی به دست داده، چندان پایانِ خوشایندی نیست.

عکسِ لحظه  نجات عماد نشان می دهد اگر برای اِدی آدامز عکس قویترین سلاح جهان بود، در تهرانِ روز ۱۷ خرداد ۱۳۹۶، یک عکس، به نماد دوستی، انسانیت و شاهدی صادق برای یک نقطه  عطف تاریخی تبدیل می شود؛ عکسی بالاتر از متن.

منبع: ماهنامه هنروتجربه