چالش روی آنتن تلویزیون

گروه تلویزیون – زینب علیپور: مسابقات تلویزیونی یکی از جذاب ترین و پرطرفدارترین گونه های برنامه سازی در تلویزیون است که در طول این سال ها توانسته مخاطبان بسیاری را به خود جذب کند. از نمونه های موفق مسابقات تلویزیونی می توان به «مسابقه هفته» با اجرای زنده یاد منوچهر نوذری اشاره کرد که در دهه ۷۰ پنج شنبه ها پخش می شد و بسیار هم مسابقه پرطرفداری بود. در کنار آن «مسابقه محله» نیز یکی از پرطرفدارترین برنامه هایی بود که روزهای جمعه پخش می شد. اما از این دست مسابقات تلویزیونی در طول این سالها بسیار ساخته و پخش شده که مورد توجه مخاطبان بسیاری هم قرار گرفته است. البته در کنار مسابقاتی که در استودیو و با حضور فیزیکی شرکت کنندگان صورت می گرفت، مسابقات تلفنی هم توانستند در مقطعی رونق بگیرند. پخش این نوع مسابقات نه فقط در تلویزیون ما که در تمام دنیا یکی از پرمخاطب ترین گونه های برنامه سازی در تلویزوین محسوب می شود که هنوز هم در کشورهای دیگر نگاه جدی به این گونه از برنامه سازی دارند و همواره شاهد ایده های بعضا جدید و بکر در این زمینه هستیم. مسابقاتی که گاهی در سطح بین المللی اجرا می شوند. در تلویزیون ما نیز در دهه های گذشته اتفاقات خوبی در این زمینه افتاد. شاید برخی از آنها الگوبرداری از نمونه های موفق غیر وطنی بود. اما با رویکرد جدید توانستند به برنامه های پرمخاطب تلویزیون تبدیل شوند. از جمله «مسابقه بزرگ» و «سیمرغ» که کاظم احمدزاده و سید محمد حسینی گردانندگان آن بودند و یا مسابقه «ستاره ها» با اجرای ایرج نوذری، «۳۰۳» با اجرای ناصر ممدوح، «مردان آهنین» با اجرای رضا جاودانی و نمونه هایی از این دست که می توانستند سرگرمی خوبی برای بیننده های این رسانه باشند و به نوعی هم شرکت کنندگان اطلاعات و توانایی خود را محک بزنند. مسابقه به قدری برای برنامه سازان جذاب شده که حتی در برنامه صبحگاهی «حالا خورشید» هم بخشی با نام «ژن خوب» اضافه شده که بیننده ها در یک تماس تلفنی شرکت کرده و در صورت برنده شدن، کتاب هدیه می گیرند و یا در برنامه «صبحی دیگر» گلدان به شرکت کننده های بخش کارشناسی گل و گیاه هدیه می دهند. اما چند سالی است که شکل و شمایل مسابقات تلویزیونی تغییر کرده است. جوایز هنگفتی که با رقم های بالا در برخی از این مسابقات به شرکت کنندگان داده می شود، مهمترین انگیزه برای جلب نظر مخاطبان شده است. جوایزی که پرداخت آن از جیب تلویزیون میسر نیست و از این رو راه برای ورود اسپانسرهای گردن کلفت به این رسانه باز شده که این اتفاق گرچه باری از دوش صداوسیما برداشته، اما مشکلات و مصائب خود را دارد. به گونه ای که ممکن است به خاطر پولی که پرداخت می کند، اعمال نظراتی هم روی مسابقه داشته باشد که خوشایند تهیه کننده و مدیران سازمان نباشد. اما با این حال تلویزیون در کنار مسابقات تلفنیف سه مسابقه را روی آنتن دارد. از جمله مسابقاتی که این روزها روی آنتن است می توان به «برنده باش» و «پنج ستاره» و «هفت در سه» اشاره کرد که هر کدام مخاطبان خاص خود را دارند. اما در ارزیابی مسابقات تلویزیونی تا چه حد می توان گفت که استانداردهای جهانی را رعایت کرده اند و یا چه نقاط ضعف و قوتی دارند را بانی فیلم با دو تن از تهیه کنندگانی که مدتهاست در عرصه برنامه سازی در تلویزیون کم کار شده اند، بررسی کرده ایم و نظرات آنها را در این باره جویا شدیم که در ادامه می خوانید. گرچه از بیان نظرات این دو تهیه کننده با تجربه می توان استباط کرد که در این زمینه چندان به بیراهه نرفته ایم و نگاه مثبتی به مسابقات تلویزیونی داشتند، اما حسین فردرو از اینکه از طرف تلویزیون توجه کمتری به این نوع برنامه سازی می شود، کمی دلخور بود. با این حال ماحصل این گزارش را می توانید در ادامه بخوانید:

حسین فردرو: طرح اولیه استنداپ کمدی متعلق به من بود! حسین فردرو و همسرش سیمین دولو نامشان به عنوان تهیه کننده و کارگردان با مسابقات پرمخاطب تلویزیونی از جمله ستاره ها ۱۰۱،۱۰۳، کلید ومسابقه بزرگ گره خورده است. گرچه این اواخر به دلایلی در این زمینه کمتر فعالیت می کنند. فردرو در گفت و گو با بانی فیلم درباره مسابقات تلویزیونی گفت: البته من موفق به دیدن همه مسابقاتی که الان روی آنتن است، نشدم. اما می توانم در این باره کلی تر صحبت کنم. درباره دلیل کم کار شدنم در این عرصه و مشکلاتی که در این زمنیه وجود دارد. تلویزیون معمولا بودجه برای تولید مسابقات تلویزیونی دارد. اما برای جایزه حتما وجود اسپانسر لازم است که البته آن هم مسائل خودش را دارد. یعنی هر اسپانسری نمی تواند با تلویزیون همکاری کند. یعنی اجازه همکاری با هر اسپانسری در تلویزیون وجود ندارد. وی همچنین افزود: همانطور که گفتم من مسابقاتی را که شما نام بردید، ندیدم. اما این اواخر مسابقه تلفنی را در شبکه آی فیلم دیدم که حسین رفیعی">حسین رفیعی به فرد برنده می گفت که ما اولین مسابقه ای هستیم که جایزه را به صورت آنلاین پرداخت می کنیم که برایم جالب بود و به نظرم حرکت بزرگی است. فردرو با اشاره به جذابیت مسابقات تلویزیونی برای مخاطبان این رسانه بیان کرد: مسابقه برای خودش پکیجی دارد که برای خانواده ها بسیار مناسب است و هر کانال مردمی سعی می کند هر شب یکی از این مسابقات را در کنداکتور خود داشته باشد و یا هفته ای یک مسابقه داشته باشد. این اتفاق در همه تلویزیون های دنیا می افتد. اما ما در ارتباط با تغییراتی که مرتب در مدیریت هایمان داریم، یک سیاست واحد که برمبنای تجربه اندوزی باشد، متاسفانه نداریم. من متاسف و نگرانم که منشور اولیه صداوسیما اشکالاتی دارد که اصلاح آن از قدرت همه خارج شده! او همچنین ادامه داد: یعنی منشور فعلا دستورالعملی شده که مدیریت می تواند در شرایط امروز به مدت ۶ ماه تبیین کند. اما سیاستی که ما قادر باشیم که مثل فرانسویها بیاییم و منشور را بررسی کنیم و اشکالی را اگر وجود دارد در نطفه حل کنیم، از توانایی ما خارج است. فرانسویها در سال ۶۸ سراغ منشور شبکه های ملی خود رفتند و گفتند اشکالاتی دارد و با بی بی سی مقایسه کردند و خواستار اصلاح این اشکالات شدند. فردرو همچنین افزود: البته مدیران ما بسیار باهوش و آگاه و باتجربه هستند، اما همه این توانایی را در این جهت اعمال می کنند که اشکالات منشوری ما را مردم نادیده بگیرند و به همین خاطر ما ضربه های بسیار وسیعی می خوریم. خود رهبری هم فرد قدرتمند و باهوشی است که من از دوران جوانی ایشان را می شناختم و برنامه های من را می دیدند و نقد و تحلیل می کردند. اما منظور اصلی من مواردی خاص درمنشور صداوسیما نگرشی است که مثلا به موسیقی دارد. این نگرش در اراده حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری نبوده و به شکلی به همگان و ریاست سازمان و معاونان تحمیل شده و طراحان آن هرگز متوجه اثرات سو؛وعواقب آن نبودند. این تهیه کننده و کارگردان در توضیح این نکته گفت: ما دید درستی به موسیقی نداریم. در منشور صداوسیما تبلیغ و آموزش و اشاعه موسیقی و در نتیجه معرفی خواننده و موزیسین ممنوع و حرام است. در صورتی که ما هیچ وقت از یکی از مراجع محترم در این باره نپرسیده یا کمک نخواسته ایم تا پاسخ و راه حل روشنی دریافت کنیم. و در بن بست ناکارآمدی و انتقاد هنرمندان ومتفکران قرار نگیریم. در صورتی که موسیقی می تواندحکم بلامنازع هنری و فرهنگی هر برنامه سالم و اثرگذار باشد. از جمله مسابقات تلویزیونی که برای مثال شبکه «من و تو» برنامه ای به نام «شب جمعه» دارد که نه از سلبریتی استفاده کرده اند و نه جایزه چندصد میلیونی به شرکت کنندگان می دهند. فقط یک ساختار ساده تکنیکی را مدنظر قرار داده اند که یک ترانه را وارونه می کنند تا شرکت کننده از شنیدن حالت وارونه صدای اصلی را تشخیص بدهد که در نوع خود بسیار سرگرم کننده است. حال ما می توانستیم از این قالب استفاده درست کنیم و از اشعار سعدی و یا حافظ و بزرگان ادبی ویا ترانه های زیبا و باارزش استفاده کنیم. اما برخی مدیران ترجیح می دهند که به دلیل موانعی که در این زمینه وجود دارد، صورت مسئله را پاک کنند و هیچ اقدامی در این زمینه نکنند. چنانچه نکردند و زندگی من شده پر از طرحهایی که بسیار پربیننده هستند اما به دلایل بسیار بیربط ساخته نمیشوند. روی صندلیهای مسابقه ۱۰۱بیست هزار نفر از هموطنان ما از دویست سازمان مهم کشورعزیزمان ایران نشستند و تمام ایران این مسابقه را تایید کردند و پاداش ما یک تنبیه جانانه بود ندادن اقساط باقیمانده بعد از چندسال یعنی اینکه غلط کردی برای نشاط و جمع کردن کارمندان و کارکنان کشور در کنار یکدیگر تلاش میکنی از مدیریت فعلی شبکه ۳سوال میکنم شما خودت جرات میکنی ۱۰نفر از کارمندان خودت را کنار هم جمع کنید؟بنابراین ما کار کسی را از دستش در نیاوردیم ولی شما کاری را که خودتان نمیتوانید بسازید از ما میگیرید. فردرو که این روزها بیشتر فعالیتش در زمینه آموزش است، در ادامه عنوان کرد: اتفاقا آقای علی عسکری در جلسه ای در اهمیت سرمایه های اجتماعی به مدیران سازمان گفتند که افراد مستعد را شناسایی وحمایت کنید ودر مقابل از سلبریتیهایی که در زمان مشکلات شرایط را بحرانی میکنند از آنها استفاده نکنید. با این جملاتی که عنوان شد، ممکن است برخوردهای متفاوتی شود.شما می توانید بررسی کنید که در دو سال گذشته تلویزیون چه چهره هایی را معرفی و به اصطلاح سلبریتی کرد؟ اگر عادل فردوسی پور توانسته به یک چهره و سلبریتی تبدیل شود، به یکی دو سال اخیر برنمی گردد و حدود بیست سال است که برای این جایگاه رحمت کشیده که حالا عده ای می خواهند او را نادیده بگیرند. وگرنه کدام چهره را سراغ دارید که در دو سال اخیر چهره تلویزیونی شده باشد!در صورتیکه جناب علی عسکری شخصا از متواضعترین و دوست داشتنی ترین شخصیتهایی است که تلویزیون تابه حال به خود دیده است اما متاسفانه همیشه در حواشی مدیریتهایی هستند که زحمات رئیس را نقش برآب کنند و برای مقاصد خودشان حرف رییس را شکل دیگری تفسیر کنند. وی در پایان هم متذکر شد: من سال های بسیاری است که در این زمینه مسابقه و برنامه تولید کرده ام، اما مدتی است کار نکرده ام و دوست دارم که باز هم شرایط مهیا شود تا بتوانم برای تلویزیون کار کنم. چون زمانی که شبکه نسیم تاسیس شد، من طرحی را درباره استعدادیابی درست در خصوص معرفی استندآپ کمدین ها به شبکه ارائه دادم که همان موقع این طرح تصویب و برآورد شد و پس از مخارج بسیار متاسفانه اجازه ساخت این برنامه را ناگهان به من ندادند. اما بعد در برنامه «خندوانه» خیلی کمرنگ و به شکل دیگری تهیه کردند. وگرنه طرح اصلی این اتفاق برای ما بود و نتوانستند حتی ده درصد از طرح ما را تولید کنند فقط یک کار ساده فاقد جذابیت ارائه دادند به هر حال شرایط به گونه ای است که تلویزیون نمی تواند طرح های جدید را کار کند و باید روی همان طرح های تکراری و قدیمی کار کند سلبریتی ها هم خیلی نمی تواند استفاده کند به این دلیل که بعد از مدتی برای مخاطب عادی و معمولی می شوند و باید چهره های دیگری را معرفی کنند یا اجازه دهند که عوامل نوآوری کنند که این شرایط در تلویزیون فعلامهیا نیست. بنابراین ممکن است که من طرح هایم را خارج از حیطه صداوسیما کار کنم. بنابراین به دنبال مجوز هستیم و صحبت هایی در این باره با دوستان داشته ایم. در صورتی که من دوست داشتم چنین کاری را برای تلویزیون انجام بدهم و اینکه در قبال برنده های مسابقه مسوول باشیم و آنها را معرفی کنم که کار برای صدا و سیما کار کنند.اما متاسفانه شرح حال ما حکایت موش تو سوراخ نمیره حالا جارو به دمبش میبنده هست. *** محسن تقوی: مجری نمی تواند به دیده شدن مسابقه بد کمک کند محسن تقوی زنوز نیز از جمله تهیه کنندگان قدیمی صداوسیماست که مسابقه «مردان آهنین» یکی از مهمترین کارهایی است که این تهیه کننده در چند فصل و سال های متمادی برای تلویزیون انجام داده است. وی درباره حضور بازیگران به عنوان مجری مسابقات تلویزیونی به بانی فیلم گفت: معمولا کمتر بازیگر است که توانایی اجرا را داشته باشد و از آن طرف هم کمتر مجری است که بتواند بازیگر خوبی باشد. وگرنه من اشکالی نمی بینم بازیگری که توان اجرا دارد هم بتواند در زمینه اجرای تلویزیونی فعالیت کند. البته عده ای با حضور بازیگران به عنوان مجری موافق نیستند. اما من فکر می کنم اگر بازیگر این توانایی را داشته باشد، اشکالی ندارد که مجری هم باشد. وی ادامه داد: من فکر می کنم در سینما هم اگر فیلمنامه خوب نباشد و قصه جذابی نداشته باشد، حضور سوپراستارها و بازیگران محبوب هم نمی تواند به فروش فیلم کمک کند. از این رو کلیت و فرمت مسابقه هم مثل فیلمنامه و داستان برای سینماست. اگر مسابقه خوب و جذاب نباشد، مجری هر چقدر هم که محبوب باشد و بهترین سوپراستار هم باشد نمی تواند در دراز مدت به موفقیت مسابقه و دیدن شدن آن کمک کند. تقوی همچنین بیان کرد: ضمن اینکه در سینما هم اگر بازیگران توسط کارگردان درست هدایت نشوند، نمی توانند بازی خوبی ارائه بدهند. از این رو من فکر می کنم هدایت مجری در مسابقه تلویزیونی کار بسیار مهم و حساسی است. وی درباره برخی مسابقات که جوایز چشمگیری به شرکت کنندگان می دهند هم عنوان کرد: جایزه یکی از بخش های مهم یک مسابقه است و می تواند مسابقه را جذاب کند. اما جزیی از کل است و به تنهایی نمی تواند به جذابیت مسابقه بیفزاید. چون عناصری که یک مسابقه را تشکیل می دهند، مثل اجزای یک دوچرخه است که هر کدام به تنهایی نمی توانند باعث حرکت دوچرخه شوند. در مسابقه هم باید همه آیتم ها وجود داشته باشد. به همین دلیل است که برخی مسابقات با وجود پارامترهای خوبی که دارد، از طرف مخاطب مورد توجه قرار نمی گیرد. بنابراین ساخت و تولید مسابقه تلویزیونی کار راحتی نیست و نیاز به تخصص و تجربه دارد. وی درباره مسابقات روی آنتن هم گفت: من به طور کلی در این باره نظر می دهم. اینکه حضور سلبریتی را به عنوان مجری اشکالی به مسابقه نمی دانم. بنابراین اگر آن سلبریتی توانایی اجرا هم داشته باشد، می تواند مزیت محسوب شود. من حدود بیست سال یا بیشتر مسابقه ای را با عنوان «نه در یک» داشتم که امین زندگانی و الهام پاوه نژاد اجرا می کردند که جزو بهترین اجراهای این دو نفر بود. البته امین زندگانی کار اجرا هم انجام می داد و از این نظر تجربه داشت. الهام پاوه نژاد هم با وجود اینکه نخستین تجربه اش در این زمینه بود، اما خیلی خوب درخشید. بنابراین تنها بازیگرانی می توانند مجریان خوبی باشند که در زمینه اجرا هم مستعد باشند و کارگردان هم بتواند آنها را خوب هدایت کند و در این مسیر رها نکند. بنابراین اگر این اتفاق نیفتد، بهترین بازیگر دنیا هم که باشد، نمی تواند مسابقه دلچسبی اجرا کند.

نوشته چالش روی آنتن تلویزیون اولین بار در بانی فیلم پدیدار شد.