طنز امروز هیچ آموزه‌ای به مخاطب نمی‌دهد / جلوی تریبون مقدس هنرمندی هرچه می‌خواهد می‌گویند حتی بی‌ادبی!

به گزارش سینماپرس، «خندوانه»، «عبدی‌شو» یا مسابقه «خنداننده‌شو» جزو برنامه‌های ترکیبی با حال و هوای طنز است که لحظاتی مفرح برای مردم فراهم می‌کند. اما رویکرد امروز طنزهای ما با پرداخت‌های کلیشه‌ای رو به افول و به هر قیمتی خنداندن مردم است. روزگاری طنّازان ما با برچسب توهین ممنوع می‌کوشیدند با خلاقیت و نوآوری، طنز را به اوج فاخر بودن خودش برساند. قرار نبود که مردم پای شائبه‌های توهین، تحقیر جنسی و قومیتی یا به تعبیر برخی شوخی مضحک و دون شأن با پدر و مادرها، سرگرم بشوند و لحظاتی را بخندند! چرا که طنز با ذائقه درونی هنرمند، برون‌نمای دغدغه مخاطب و سبک اجرای منطبق بر اخلاق حرفه‌ای را به رخ می‌کشد. در طنز قرار است هنرمند ما صریح از مشکلات و معضلات جامعه بگوید اما در عین حال آداب کمدی را بر مبنای شکوه و عزت اسلامی- ایرانی را رعایت کند. زیرا مخاطب امروز ما از هوش و زکاوت بالایی برخوردار است و نباید وقت این مردم را برای تماشای چنین اجراهای ضعیفی چه در «خنداننده‌شو» و عدم تولید سریال‌ها و برنامه‌های خلاقانه و متکی بر طنز فاخر گرفته شود و اصلاً به درستی بازتعریفی از استندآپ کمدی داشته باشیم.

اینجا جای آزمون و خطا نیست

رضا شفیعی‌جم درباره مشکلات طنز امروز تلویزیون که مبتلا به کلیشه‌ها شده و به هر قیمتی سعی می‌کند مخاطب را پای تلویزیون نگه دارد به خبرنگار فرهنگی تسنیم،‌گفت: متأسفم بگویم امروز هرکسی به راحتی وارد این حوزه می‌شود و در میدان سخت ایجاد شادی و نشاط برای جامعه و مردم می‌آیند و آزمون و خطا می‌دهند. واقعاً میدان طنز، جایگاه سرنوشت‌سازی برای هنرمند است که رقم می‌خورد و جای آزمون و خطا نیست. این را بدانید که در همه جای دنیا وقتی کاری ضعیف باشد مخصوصاً طنز، عوامل کار را طرد می‌کنند و خیلی زود آن شخص یا اشخاص هنرمند را از یاد می‌برند. در سطح سینما و هنر جهانی به کاربلدها بیشتر بها می‌دهند اما اینجا همه در طنز می‌گویند ما می‌توانیم ولی چیزی جز کلیشه و رفتارهای دون شأن انسانی و خانوادگی نمی‌بینیم. طنز امروز هیچ آموزه‌ای به مخاطب نمی‌دهد؛ جایی که قبلاً فرهنگسازی می‌کرد امروز حرکت ضدفرهنگی را تعمیق می‌بخشد.  

بی‌بهانه و با بهانه فقط می‌خواهیم مخاطب را بخندانیم

وی با اشاره به اینکه طنز را باید جدی‌تر بگیرند، تأکید کرد: ما بخش طنز تلویزیون و سینمای‌مان را رها کرده‌ایم و در این فضای رها، هرچه می‌خواهیم می‌گوییم تا به شکلی مخاطب بخندند؛ حالا فرقی ندارد نوجوان و جوان ما به چه چیزی بخندند. از خودمان نمی‌پرسیم این چیزی که گفتیم او خندید، باعث انحراف اندیشه‌ای و فرهنگی و خانوادگی‌اش نمی‌شود؟! امروز بی‌بهانه و با بهانه فقط می‌خواهیم مخاطب را بخندانیم. واقعاً رسالت طنّازان ما فقط خنداندن نیست، بلکه القای آموزه‌های فرهنگی و خانوادگی و هدایت جامعه به سمت بهترین‌های اخلاقی، بایستی جزو دغدغه‌هایش باشد. اما چه کنیم که طنز ما را نابلدها امروز هدایت می‌کنند؛ به همین خاطر است گاهی در فضای مجازی و حقیقی شاهد جنگ راه می‌افتد. چون با تحقیر قومیت‌ها و تمسخر افراد و لهجه‌های این و آن می‌خواهیم بی‌طنزی خودمان را به رخ مخاطب بکشانیم.

برخی از مدعیان طنز، بی‌خردند

شفیعی‌جم، تصریح کرد: این ورطه را دست‌اندرکاران طنز ما باید بیشتر جدی بگیرند، هر متنی را به عنوان طرح طنز خودشان درنظر نگیرند. می‌توانیم به موضوعات روز بپردازیم اما طنز امروز را باید عالمانه‌تر نگاه کنیم. خیلی جدی می‌گویم و تأسف می‌خورم برخی از کسانی که ادعای طنّازی دارند در این حوزه صاحب هیچ خردی نیستند و بدتر زحمت و تلاش قدرت‌های طنز ما را زیر سوال می‌برند. مردم با این طنزها واقعاً نمی‌خندند بیشتر افسرده می‌شوند. شما طنزهای گذشته ما را ببینید کجا به هر کاری دست می‌زدیم و از یک رذیله می‌خواستیم شادی بیافرینیم. امروز برخی از جوانان ما که می‌خواهند یک شبه ره صدساله را بروند و اتفاقاً تلویزیون ما هم به راحتی به آن‌ها میدان می‌دهد، غیبت پدر و مادر را می‌کنند، شوخی‌های مضحک خانوادگی انجام می‌دهند که اصلاً تلویزیون و آثار نمایشی جای این کارهای عبث و بیهوده نیست. ایرادی ندارد با گویش‌های شوخی کنیم اما تمسخر و لودگی با طنز منافات دارد.  

جلوی تریبون مقدس هنرمندی هرچه می‌خواهد می‌گویند حتی بی‌ادبی!

وی در پاسخ به این سوال که برخی اوقات حضور جوانان و هنرمندان بدون تجربه در عرصه طنز که مصداق بارز آن رقابت خنداننده‌شو هست باعث هجمه عده‌ای می‌شوند، تصریح کرد: این را بدانید که در گذشته هر کسی نمی‌توانست وارد عرصه طنز بشود باید آموزش می‌دید و دوره‌ای را می‌گذراند. اما امروز باعث تأسف است که یک شبه ره صدساله را می‌روند و جلوی تریبون مقدس هنرمندی هرچه می‌خواهد می‌گویند حتی بی‌ادبی! اما واقعاً این نوع رفتارها، رفتارهای یک طنّاز نیست. همچون خواننده‌ای که می‌بینیم می‌خواهد بدون دانسته‌های نت موسیقی، روی استیج برود و خوانندگی کند. حتماً باید آموزش باشد و بدون پرورش و تعلیم همین روزگار فرا می‌رسد. من بارها گفته‌ام و اینجا هم می‌گویم که بودجه و سرمایه‌گذاری باید برای آدم‌های حرفه‌ای باشد.

در زمان ساخت طنز به مخاطب هم احترام گذاشته شود

شفیعی‌جم درباره کم‌کاری خودش در تلویزیون و سینما، افزود: دعوت کنند کار می‌کنیم، نخواهند اصرار نداریم و تونل نمی‌زنیم! من به عنوان یک هنرمند طنز به دنبال کاسبی نیستم ولی می‌بینیم این رویه را برخی در دستور کار خود قرار داده‌اند که میدان را در دست‌ گرفته‌اند و از روی بی‌تخصصی طنّازی می‌کنند. برخی از کارها آنقدر بد است که بیکار باشم بهتر است؛ البته بعضاً به دنبال کارگردانی هم بوده‌ام ولی از ما هنوز حمایتی نکرده‌اند. استندآپ کمدی هم انجام داده‌ام البته با متن‌هایی که لوس و بی‌مزه درنیاید؛ مردم در کوچه و بازار وقتی ما را می‌بینند احترام می‌کنند و همین احترام آن‌ها باعث می‌شود هرکاری را انجام ندهم. امیدوارم در زمان ساخت طنز به مخاطب هم احترام گذاشته شود؛ این مهمترین رویکردی است که به عنوان یک حلقه مفقوده امروز در جامعه طنز ما دیده می‌شود.

*تسنیم