تازه‌ترین شماره ماهنامه «ماهور» منتشر شد

هفتاد و نهمین شماره‌ی ماهنامه‌ی فرهنگی – هنری «ماهور» به مدیر مسوولی سیدمحمد موسوی و با حضورِ ساسان فاطمی، بابک خضرائی، آرش محافظ و سعید کُردمافی منتشر شد.

در توضیح مطالب این ماهنامه چنین آمده است: نخستین مطلب این شماره مقاله‌ای است از مارسل دوشِن‌ـ گیمَن درباره‌ی موسیقی و سازهای بین‌النهرین و مصرِ باستان. هرچند این مقاله نسبتاً قدیمی است، اما اهمیتِ آن در این است که یکی از مهم‌ترین محققینِ موسیقی خاور نزدیک و خاور میانه‌ی باستان آن را تألیف کرده است و از آنجا که تاکنون اثری از این محقق در فصلنامه به چاپ نرسیده بود آن را برای این شماره در نظر گرفتیم. مؤلف در این مقاله، به‌تفکیک، به معرفی سازهایی که در آثارِ به‌جامانده از این مناطق نقش شده‌اند می‌پردازد و با بحث مختصری درباره‌ی تئوری موسیقی‌های این مناطق مقاله را به پایان می‌رساند.

در مقاله‌ی بعدی، ساسان فاطمی به بحث درباره‌ی وجه تسمیه‌ی اصطلاحاتِ «راست‌کوک» و «چپ‌کوک» و نیز «مضراب راست» و «مضراب چپ» می‌پردازد و، ضمن مرور آثار انسان‌شناختی درباره‌ی دو مفهومِ «راست» و «چپ» و تناظر آنها با مفاهیم دیگر در فرهنگ‌های مختلفِ بشری، نشان می‌دهد که در موسیقی ایرانی نیز این دو مفهوم لزوماً با جهت ارتباط ندارند و با دوگانه‌هایی مثل مرد/ زن، اصلی/ فرعی و قوی/ ضعیف موازی‌اند.

محمدرضا شرایلی، در مقاله‌ی بعدی، صفحه‌شناسی مفصلی از همه‌ی دوره‌های ضبطِ زمان قاجار و عصر پهلوی اول که توسط کمپانی‌های صفحه‌پُرکنی مختلف، مثل گرامافُن، پلیفُن، بایدافُن، پارلفن، کلمبیا، و حتی کمپانی‌های کمترشناخته‌شده، مثل نعیم‌ریکورد، در داخل و خارجِ ایران از موارد مرتبط با طنز در موسیقی ایرانی صورت گرفته است، با تکیه بر کاتالُگ‌ها و فهرست‌های موجود، اما همچنین با تکیه بر یافته‌های خودش، ارائه می‌دهد.

در بخشِ «یادداشت‌های پراکنده»ی این شماره، دو مطلب از شاهو عبدی داریم که یکی، با اتکا به یادداشت‌های محمدعلی فروغی، برای نخستین بار، به تدقیقِ تاریخِ فوتِ محمدصادق‌خانِ سرورالملک می‌پردازد و دیگری درباره‌ی لغتِ «اورامانی» که شمس‌العلما در رساله‌اش برای تعریفِ «ترانه» از قسمت‌های «نوبت مرتب»ِ قدیم آورده است بحث می‌کند.

معرفی معرفت‌شناسی‌های قوم‌موسیقی‌شناسی کاربردی موضوع مقاله‌ی بخشِ «مفاهیم بنیادین»ِ این شماره است. مؤلف، کلیسالا هریسُن، به بحث درباره‌ی اِپیستِمولُژی این شاخه‌ی نسبتاً تازه از قوم‌موسیقی‌شناسی می‌پردازد و می‌کوشد مبنایی معرفت‌شناختی برای رویکردهای کاربردی متنوع به قوم‌موسیقی‌شناسی تبیین کند.

در بخشِ «گزارش»، اُرُد انزابی‌پور، برای نخستین بار به اندازه‌گیری پارامترهای آکوستیکی مختلفِ تالارهای وحدت و رودکی پرداخته تا رفتارِ آکوستیکی این تالارها را تشخیص دهد و آنها را با استانداردهای موجود، و نیز با تالارهای معروف جهان که از رفتار آکوستیکی استاندارد برخوردارند، مقایسه کند. نتیجه‌ی این گزارش میزانِ مناسب‌بودنِ این دو تالار برای انواع موسیقی و کنسرت را نشان می‌دهد.

بخشِ «گفتگو»ی این شماره اختصاص دارد به گفتگو با ارشد تهماسبی به بهانه‌ی انتشار اثرِ جدیدِ او، کتاب گوشه، توسط انتشارات ماهور. در این گفتگو، علاوه بر صحبت درباره‌ی این کتاب، اما همچنان در همان چارچوب، به برخی از نظراتِ تهماسبی در مورد مفهومِ «مقام» و نام‌گذاری‌های مختلفِ دستگاه‌ها، آوازها و گوشه‌ها، به‌خصوص آنچه که از نظر او نام‌گذاری‌های مختلف برای مقام‌های مشابه است، پرداخته می‌شود.

دُنی بوآسیه در مقاله‌ی «تحول موسیقی کلاسیک: تداوم و گسست»، در بخشِ «نقد و بررسی»، به انتقاد از موسیقی معاصر غرب می‌پردازد و ریشه‌های نفی هماهنگی، هارمُنی وزیبایی در این موسیقی را در تفوقِ نفْس در قرن هجدهم، مقارن با سلطنتِ لویی چهاردهم، و عطشِ نوآوری در قرن نوزدهم می‌یابد و پیروی از امریه‌های تخطی‌ناپذیرِ هنری در قرن بیستم را تکرارِ تبعیت از امریه‌های لویی چهاردهمی در قرن هجدهم می‌داند.