از سفارش قالیباف برای ساخت «خواب و بیدار» تا جواب عجیب رضاداد به درخواست بدلکاران سینما!

به گزارش سینماپرس، برنامه سینمایی «هفت» با اجرای بهروز افخمی شب گذشته در بامداد شنبه 11 دی ماه با موضوع بررسی سینمای پلیسی- جنایی روی آنتن زنده شبکه سه سیما رفت.

افخمی: فنی زاده مثل پدرش قبل از 50 سالگی ما را ترک کرد!

بهروز افخمی در ابتدای برنامه «هفت» درگذشت دنیا فنی زاده، هنرمند تئاتر عروسکی و عروسک‌گردان «کلاه قرمزی» را تسلیت گفت و بیان داشت: از عجایب روزگار است که دنیا فنی زاده پس از 10 سال دست و پنجه نرم کردن با بیماری سخت سرطان، مثل پدرش قبل از 50 سالگی از میان ما رفت.

مجری «هفت» افزود: دنیا فنی زاده می توانست بازیگر هم باشد و احتمالا با استعدادی که از پدرش به ارث برده بود، بازیگر خوبی هم می شد، ولی در مقابل پیشنهادات بازیگری مقاومت کرده بود و گفته بود من بخاطر اینکه در یک گفتگوی ناتمام با پدرم متوجه شدم او با بازیگرشدن من موافق نیست و بخاطر همان مرگ ناگهانی پدرم هیچ وقت نشد علت این مسئله را از او جویا شوم، در مقابل پیشنهادات خوب از کارگردانان بزرگ مقاومت کردم.

افخمی نهایتا گفت: او الان پیش پدرش است و می تواند احتمالا این گفتگوی ناتمام را با او تمام کند و از پدرش جویا شود که چرا به او وصیت کرده بود تا به بازیگری نزدیک نشود!

واکاوی سینمای پلیسی- جنایی در ایران

«هفت» در ادامه در میزگردی با حضور مهدی فخیم زاده، کارگردان سینما و تلویزیون به بررسی سینمای پلیسی- جنایی در ایران پرداخت. فخیم زاده در ابتدای این گفتگو بیان داشت: من در ابتدای انقلاب «میراث من جنون» را در سینمای جنایی ساختم. آن زمان هنوز آقابالاسری نبود که بگوید برای ساخت مجوز بگیر. در ابتدای انقلاب ژانری به اسم ساواکی کشی درست شده بود من فکر نمی کردم اینها از جنس ژانرهایی باشد که منطبق بر مشی انقلاب باشد، لذا من هم مطابقه علایق به تهیه کنندگی خودم سراغ ژانر پلیسی رفتم. بعد از آن سینما دچار یکسری خط مشی ها، امتحان و خطا و آزمون هایی شد که گاها ساخت این نوع فیلم ها را نهی می کردند!

سفارش قالیباف برای ساخت «خواب و بیدار»

وی افزود: گذشت تا آنکه وقتی ساخت سریال «ولایت عشق» را تمام کردم، آقای قالیباف - آن زمان فرمانده نیروی انتظامی بود - به سراغ من آمد و گفت می خواهم کاری درباره پلیس بسازی. گمان کردم به دنبال یک فیلم تبلیغاتی باشند. گفتند نه فیلم تبلیغاتی نمی خواهیم، امروز مردم در جامعه ما را به چشم همان آژان ها می بینند درصورتی که ما به دنبال طراحی یک پلیس مدرن هستیم - آن زمان تازه 110 راه اندازی شده بود - با شناختی که به این فضا پیدا کردم، فیلم «خواب و بیدار» را ساختم. دوستان نیروی انتظامی هم مشاوره هایی درخصوص این کار می دادند اما به هیچ وجه دخالتی در خط داستان و قصه نمی کردند. پس از این، دو فیلم دیگر در این ژانر ساختم که ساخت آنها هیچ ارتباطی با نیروی انتظامی نداشت. اما هیچ کدام موفقیت «خواب و بیدار» را نیافت.

«ناجی هنر» ترمزی برای تولید فیلم های پلیسی- جنایی شد

فخیم زاده ادامه داد: آقای قالیباف با این کار قصد داشت ساخت فیلم هایی در این ژانر را ترویج کند و این اتفاق افتاد. اما به مرور مخصوصا از زمانی که «ناجی هنر» شکل گرفت، عملا ترمزی برای تولید این جنس فیلم ها شد. چون اساسا به دنبال تولید فیلم پروپاگاندا در جهت سیاست های بروکراتیک نیروی انتظامی و شکل گیری یک شخصیت کلیشه ای از پلیس رفتند. لذا این سانسورها و محدودیت ها در ناجی هنر کار را سخت کرد. این نگاه از ژانر پلیسی که باید بازتاب دهنده بخش نامه های ما باشد و آنها را منزه و مقدس از هر گناهی نشان دهد، سبب شد که برخلاف دنیا ژانر پلیسی جانی نگیرد و رونق نیابد.

این کارگردان با اشاره به ظهور «سانسور وحشت» در ایران گفت: در ایران چیزی داریم به اسم «سانسور وحشت»! هنگامی که کار به دستگاه های دولتی می افتد، کارگردان از ترس با خود می گوید برای جلوگیری از سانسور احتمالی بهتر است از پیش به سراغ برخی مسائل نروم. لذا ممکن است حتی فرمانده کل نیروی انتظامی با چنین برخوردها و تصویرهایی از پلیس موافق نباشد، اما وقتی به نیروهای زیردستش می رسد، آنها برای جلوگیری از تذکر و تنبیه احتمالی، می خواهند عریضه ای بی نقص بنویسند و برخوردهای عجیبی با هنرمندان می کنند.

«خواب و بیدار» حاصل اعتماد آقای قالیباف بود

وی افزود: هرجایی که دولت به هنر ورود کند و متصدی شود، با اولین اعتراض و انتقادی که روبرو می شود برخورد سانسوری می کند. زمانی که «ناجی هنر» توسط آقای قالیباف تاسیس شد، با این نیت شکل گرفت که زیرساخت ها و تجهیزات گران قیمتی که بخش خصوصی توان تهیه اش را ندارد، این بخش تامین کند و سبب تسهیل کار تولید این جنس فیلم ها شود. اما به مرور این تصدی بیشتر شد. درباره فیلم «خواب و بیدار» با وجود اینکه از طرف آقای قالیباف به من اختیار تام داده شد و همه جور پشت من بود، اما نیروهای زیردست به شدت کارشکنی می کردند. آقای قالیباف از یک فیلم حمایت کرد اما این روند نمی شود. «خواب و بیدار» حاصل یک اعتماد بود و باید در باقی موارد نیز این اعتماد صورت گیرد.

ساختار پیچیده فرم فیلم های پلیسی

وی در ادامه به تبیین ساختار پیچیده فرم فیلم های پلیسی پرداخت و گفت: ساخت فیلم های جنایی بسیار سخت است. به راحتی فیلم های عاشقانه چند ضلعی نیست که می توان به سادگی تا 100 قسمت هم پیش برد! اینجا دیگر نمی شود پشت هنر مخفی شد و بگوییم این فیلم نیز هنر و تجربی ست با انتهای باز و هرطور دلت می خواهد برداشت کن! اساسا این ژانر، ژانر منطق است و مخاطب منتظر پایان منطقی فیلم است. لذا خلق درام در این ژانر بسیار نفس گیر و دشوار است و فیلم پلیسی بلدی می خواهد. در فیلم پلیسی، ساختار بسیار مهم است. حرکت دوربین، جغرافیا، فضاسازی و ... بسیار مهم است. اینها هم جز مشکلاتی ست که نمی گذارد فیلم پلیسی به سادگی دیگر ژانرها رشد یابد.

وی نهایتا گفت: در فیلم پلیسی تا به شخصیت منفی خوبی دست نیابی، درام شکل نمی گیرد. هرچقدر شخصیت ها بهتر باشد برای مخاطب باورپذیرتر می شود. هرچند فیلم «خواب و بیدار» صحنه های اکشن محدودی دارد اما شخصیت ناتاشا، شخصیت جذاب تر و خطرناک تری بود.

بررسی بدلکاری در سینمای ایران

«هفت» در ادامه در میزگردی با حضور علیرضا فتحی، رئیس انجمن بدلکاران سینمای ایران و ارشا اقدسی، طراح بدلکاری ایران به بررسی بدلکاری در سینمای ایران پرداخت. اقدسی، در ابتدای این میزگرد گفت: بدلکاری یا کاسکادور در واقع افرادی بودند که در سیرک کار می کردند و توانایی انجام برخی رفتارهای خاص را داشتند. رفته رفته برای اجرای برخی عملیات خاص در سینما به این افراد نیاز شد و به این درک رسیدند تا متن هایی را بنویسند که مبتنی بر توانایی این افراد برای اجرای آنها باشد. در حالی که در ایران هنوز نویسندگان ما عادت نکردند در هنگام نوشتن به خلق صحنه های خاص بر مبنای توانمندی این افراد فکر کنند.

وی افزود: متاسفانه در ایران این حرفه جدی گرفته نشده است. هنوز ژانر اکشن و جنایی در ایران وجود ندارد و علت بزرگ آن به غفلت از این مسئله باز می گردد. این بی اهمیتی به کیفیت فیلم عجیب است. اگر کیفیت فیلم برای ما مهم است باید به طراح لحظه های اکشن و کارگردانی آنها فکر کنیم. ما با طراحی بدلکاری بیش از 100 فیلم سینمایی حتی به طور تجربی از آن کارگردانی که در تمام عمرش 20 فیلم ساخته آن هم تعداد صحنه های اکشن آنها بسیار محدود بوده است، بهتر جای دوربین و نوع قاب را می توانیم طراحی کنیم.

استفاده از آبدارچی برای بدلکاری!

در ادامه علیرضا فتحی نیز بیان داشت: خود دست اندرکاران سینمای ما متاسفانه هنوز بدلکار را به معنای واقعی کلمه نمی شناسند. کارگردان برایش اهمیت ندارد که کار بدلکار تخصصی است و گاها از یک آبدارچی به عنوان بدلکار استفاده می کنند. یا مدیرتولید یک کار برای پرش از یک ارتفاع خودش این کار را کرده و موجب آسیب دیدگی او شده است. این نشان دهنده این است که جایگاه بدلکاری امروز در سینمای ایران مغفول است. البته خیلی از کارگردانان و تهیه کنندگان ما نیز این حرفه را می شناسند.

رئیس انجمن بدلکاران سینما افزود: مقدمه بدلکاری، رزمی کاری است. بدلکار باید رزم کار باشد. از طرفی  طراح بدلکاری خود نیز باید یک بدلکار باشد. امروز بسیاری از دفاتر سینمایی برای کم کردن هزینه های تولید به جوانانی که ورزش های خیابانی بلدند و پشتک می زنند، بجای ما کار بدلکاری را می سپارند و نتیجه اش می شود خدای نکرده اتفاقات تلخی که پیش می آید. درصورتی که بدلکاری ترکیبی از 20-25 ورزش مختلف است و بعضا توانمندی هایی که ورزش خاصی محسوب نمی شود و بدلکار باید به مجموع این تکنیک ها توانمند شود. با این وجود در ایران به این حرفه به عنوان یک حرفه تخصصی توجه نمی شود و درنتیجه شاهد هستیم کمترین توجه به این افراد می شود. گاهی تیم بدلکاری از صبح آفیش می شود تا غروب یک صحنه را برداشت کنند و این باعث اتلاف انرژی و بی احترامی می شود.

کم توجهی سینمای ایران به بدلکاران

در ادامه ارشا اقدسی نیز خاطرنشان کرد: تیتراژ فیلم های خارجی را که ببینید پس از اسامی بازیگران، ابتدا اسامی بدلکاران نوشته می شود بعد مدیر فیلمبرداری می آید. اما در اینجا تیم بدلکاری در انتهای لیست اسامی می آید.

وی افزود: در ایران بازیگران به مرور توانمندی های ساده را از دست داده اند و بیشتر به دنبال این هستند تا ساده ترین صحنه ها را برایشان بدل بیاورند. دلیلش این است که کارگردان از بازیگر این مسئله را نمی خواهد حتی بدود! درصورتی که در دنیا بازیگر این توانمندی را دارد بسیاری از صحنه ها را با آمادگی جسمانی که دارد خود بازی کند، هرچند شرکت بیمه این اجازه را به هنرپیشه ندهد.

این طراح بدلکار خاطرنشان کرد: پیمان معادی، میلاد کی مرام، شهرام حقیقت دوست و امین حیایی از جمله معدود بازیگران ایرانی هستند که این توانمندی و آمادگی جسمانی را دارند. پیمان معادی در سریال «ماه تی تی» فوق العاده ظاهر می شد!

اقدسی: رضاداد به ما گفت بدلکاری اصلا هنر نیست!

اقدسی با بیان آنکه آروزیم این است بدلکاری در ایران آکادمیک شود، گفت: امیدوارم جز رشته های دانشگاهی قرار گیرد. تنها راه تشویق و رقابت این است که بدلکاری نیز وارد جشنواره شود و به آن سیمرغ اختصاص گیرد. متاسفانه ما 2 سال پیش با آقای رضاداد در این خصوص صحبت کردیم که نهایتا ایشان به ما گفتند: بدلکاری اصلا هنر نیست! تقاضای اولیه ما این بود که برای تماشای 8 فیلم خود در جشنواره کارت داشته باشیم که گفتند اگر دوست دارید فیلم ببینید بروید در سینما و فیلم تان را ببینید!

وی ادامه داد: اگر بدلکاری وارد جشنواره فیلم فجر شود قطعا پیشرفت می کند. همانطور که جلوه های ویژه میدانی و رایانه ای وارد شد و پیشرفت کرد. امروز تیم های بدلکاری و توانمندی آنها در ایران در سطح خوبی از روز دنیاست اما تیم جلوه های ویژه میدانی و رایانه ای ما کجاست؟ یا تیم فیلمبرداری صحنه های اکشن و گَفِر ما کجاست؟ ما با تمام سختی ها و مشکلاتی که بدلکاری در ایران دارد در حال پیشبرد کار خود هستیم و با هر زحمتی که هست تجهیزات مورد نیاز را وارد می کنیم تا مطابق روز دنیا پیش برویم. راه پیشرفت بدلکاری در سینمای ایران، ایجاد رقابت است. باید راه را برای رقابت باز کرد.

برنامه سینمایی «هفت» با اجرا و سردبیری بهروز افخمی هر هفته جمعه شب ها روی آنتن زنده شبکه سه سیما می رود.