تنهاصداستکه می ماند

بانی فیلم-گروه سینمای ایران- نسرین بختیاری، بهاره گل پرور: عصر جمعه ۱۳ مرداد خبری مبنی بر فوت ناصر فرهودی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و پرکارترین صدابرداران ایرانی منتشر شد. فرهودی در سال ۱۳۳۱ در خانواده ای اهل هنر در شهر دامغان متولد شد و زمانی که یازده ساله بود، به تهران آمد. او یکی از معدود هنرمندانی بود که در آن زمان در رشته الکترونیک(گرایش صدا) تحصیل کرد و بعدها کار خود را به صورت حرفه ای با دعوت محسن کلهر در استودیو «پاپ» ادامه داد. این استودیو یکی از نخستین استودیوهایی بود که با امکانات محدود اما با کیفیت خوب کار خود را شروع کرد. به رغم امکانات محدود، بسیاری از آهنگسازان پاپ برای ضبط موسیقی در این استودیو از قبل هماهنگ می کردند. بسیاری از آهنگسازان و خوانندگان قبل و بعد از انقلاب مانند بابک افشار، واروژان و اکثر خوانندگان آن دوره کارشان را در استودیو «پاپ» ضبط کردند. مجید انتظامی، مرحوم بابک بیات و بسیاری از آهنگسازان دیگر عمده کارهایشان را در این استودیو ضبط کردند. همچنین موسیقی سریال های امام حسن(ع) و امام رضا(ع) در استودیو پاپ ضبط شد. تمام آهنگسازان و دست اندرکاران صداو موسیقی از این هنرمند به لحاظ کار حرفه ای و اخلاقی به نیکی یاد می کنند که همواره لبخند به لب داشت. به گفته برخی از همکاران، او شناخت خوبی از سازها داشت و برای هر آهنگسازی سبک مورد نظر خودش را در نظر می گرفت. فرهودی همچنین در زمینه ضبط و میکس صدا و موسیقی زبانزد بود و در سال های دهه ۶۰ حضور فعالی در عرصه ضبط موسیقی فیلم هایی مانند «از کرخه تا راین»، «آژانس شیشه ای»، «بوی پیراهن یوسف»، «روز واقعه» و…. داشته است. او از میان اهالی موسیقی و هنر پر کشید اما یادش همواره در دل های هنرمندان باقی خواهد ماند. همچنین مراسم تشییع پیکر زنده یاد فرهودی دوشنبه ۱۶ مرداد ساعت ۹ صبح از مقابل تالار وحدت برگزار می شود. مراسم ترحیم وی نیز سه شنبه ۱۷ مرداد در مسجد جامع شهرک غرب از ساعت ۱۹:۳۰ تا ۲۱ برگزار می شود.

 

اسحاق خانزادی: اخلاق و منش مرحوم فرهودی زبانزد بود

اسحاق خانزادی صدابردار و میکس کننده صدا در خصوص مرحوم ناصر فرهودی به بانی فیلم گفت: فوت این مرد کم نظیر را تسلیت می گویم. او استاد مسلم موسیقی، به خصوص موسیقی فیلم بود. حدود ۵۰ فیلم با ایشان همکاری داشتم و فکر نمی کردم که ایشان را از دست بدهیم. به اندازه ای از مرگ آقای فرهودی متأثر هستم که ذهنم کار نمی کند. او مرد اخلاق بود و منش و بزرگی اش زبانزد بود. او در سال های درخشان دهه ۶۰ ده ها موسیقی فیلم ساخت و هیچ انسانی از او نرنجید، چون روی کارها وقت می گذاشت.

 

پرویز آبنار: امثال فرهودی در رشد حرفه ای ما بسیار موثر بودند

پرویز آبنار یکی از صدابردارها و صداگذارانی است که تجربه همکاری با مرحوم ناصر فرهودی را داشته است. او در این رابطه به بانی فیلم گفت: خبر فوت ایشان بسیار برایم شوک آور بود. اولین برخوردی که با ایشان داشتم به سال ۵۷ برمی گردد که در استودیوی ۱۴ تلویزیون با هم مشغول بودیم و ۱۸ سال تا زمانی که بازنشسته شدند با هم همکار بودیم. وی افزود: به یاد دارم زمانی که وارد استودیوی ۱۴ شدم با یکی دیگر از همکاران محسن کلهر همکار بودیم. در استودیو وسیله ای به نام تابلوی پچ پنل را از من می خواستند که چون آن زمان تازه کار بودم و زیاد به امور آشنا نبودم، به ایشان گفتم که نمی شود پچ پنل را ببرید، او خندید. یکی از دوستان دیگر قضیه را از من جویا شد و من گفتم پچ پنل را به آقای فرهودی ندادم و همین باعث شد بعد از آن با ایشان دوست شوم. آبنار ادامه داد: ناصر فرهودی انسانی بسیار باشخصیت، مهربان و کاربلدی بود. وقتی به چیزهایی که از او به یاد دارم فکر می کنم می بینم واقعاً جای او خالی است. از همکاری با او تجربیات زیادی یاد گرفتم، نزدیک به ۲۰ سال با هم همکاری داشتیم. این صدابردار با اشاره به سبک کاری فرهودی و کسانی که در این حوزه از قدیم کار کرده اند، عنوان کرد: در آن زمان کسانی که صدابردار می شدند ارزش کاری آنها با یک کارگردان برابری می کرد و در استودیو به نوعی فرماندهی داشتند. ما از این افراد برخورد و اخلاق حرفه ای را یاد گرفتیم و اینکه جایگاه یک صدابردار در یک کار جمعی می تواند چگونه باشد. یعنی جدا از اطلاعات فنی و آگاهی از تکنیک و هنر آن اخلاق حرفه ای بسیار شرط است که آن اخلاق حرفه ای را هم تا انجام ندهیم یاد نمی گیریم، ما این چیزها را از کسانی همچون آقای فرهودی فرا گرفتیم. این افراد اخلاق حرفه ای که یک صدابردار می تواند داشته باشد را بدون اینکه خودشان مرجعی داشته باشند بدست آورده بودند و جزو پیشکسوتانی بودند که از ابتدا به این حوزه وارد شده بودند و این بسیار مهم است. ما هم که جزو نسل دوم آنها بودیم، ولی اینکه آنها این موارد را چگونه یاد گرفتند به شخصیت و کاراکتر آنها برمی گردد. افرادی باهوش و کاربلد بودند و تجربیات خود را به نسل ما منتقل کردند. ارزش ها را آنها جا انداخته بودند و معیار ارزش را آنها تعیین کرده بودند. شیوه ها در نسل جدید فرق کرده، نسل جدید کمی عجول هستند. اگر ابتدا اخلاق حرفه ای را فرا بگیرند و بعد وارد جایگاه کنترل کننده و فرماندهی در حوزه صدابرداری بشوند بهتر است. این مورد زمان می خواهد. وی ادامه داد: اولین باری که بعد از فارغ التحصیلی صدابرداری کردم، بعد از چند جلسه فهمیدم که در عمل است چیزهای زیادی یاد می گیریم. دوباره برگشتم و دستیار افرادی همچون آقای فرهودی و آریانا، کسانی که توانمند بودند شدم. آنها در رشد حرفه ای ما بسیار موثر بودند. این صداگذار در خصوص فعالیت های صدابرداری فرهودی در دهه ۷۰ تاکید کرد: ایشان از ابتدا در کار موسیقی بودند. یعنی از بدو استخدام یک روز در میان با آقای کلهر استودیو را می چرخاندند. کسانی که در کار صدابرداری و موسیقی هستند توانایی ها و ظرفیت های دیگری دارند. خودم به عنوان صدابردار فیلم فکر می کنم لذتی را از خود محروم می کنم. کار با موسیقی واقعاً زجرآور است، چند باری که تجربه کار در حوزه موسیقی را داشتم واقعاً صدابرداری موسیقی برایم عذاب آور بود. چون یک ملودی را دائماً با سازهای مختلف می زنند و این روی روان تأثیر می گذارد. محسن کلهر و ناصر فرهودی زود رفتند. شاید به خاطر کارهای سخت ضبط و صدابرداری موسیقی باشد. کار راحتی نیست، کاری است که دشواری آن را تنها خود صدابردار متوجه می شود. به دنبال آن لذت آن را هم از دست می دهیم چون موسیقی را آنقدر می شنویم که ملال آور است.

 

ستار اورکی: ناصر فرهودی با توجه به ویژگی آهنگسازان کار می کرد

ستار اورکی آهنگساز فیلم «فروشنده» با بیان جملاتی در خصوص مرحوم ناصر فرهودی به بانی فیلم گفت: استاد ناصر فرهودی برجسته ترین صدابردار تاریخ استودیوهایی است که من می شناسم. او خیلی در کارش با سواد بود و موسیقی را خیلی خوب می شناخت؛ چون بسیاری از صدابرداران را می شناسیمم که آهنگساز نیستند و موسیقی را نمی شناسند و نمی دانند چطور باید صدابرداری انجام دهند. مرحوم فرهودی این خصوصیت را داشت که اهل موسیقی بود و پیانو می نواخت و شناخت خوبی نسبت به آهنگسازان داشت. به عنوان مثال؛ می دانست اگر امروز باید کار آهنگسازی را ضبط و میکس کند، می دانست چه خصوصیاتی باید برای آهنگسازان قائل شود و هر نوع ارکستراسیون را نسبت به خودش میکس می کرد و این طور نبود که برای همه کارها یک روال داشته باشد. به هر حال؛ او انسان کم نظیری بود و فکر نمی کنم هیچ جایگزین مناسبی برایش پیدا شود. حدود چهار دهه آهنگسازان مشهور تاریخ کشورمان در کنار ایشان بودند و مشاوره می گرفتند. خودم برای اغلب موسیقی فیلم هایی که ضبط می کردم، از ایشان کمک می گرفتم و از راهنمایی های ایشان بسیار کمک می گرفتم و حتی یکبار نشد که من را راهنمایی کرده باشد و درست از کار در نیاید. اورکی در پاسخ به این پرسش که آیا برخورد یا ارتباط نزدیک با مرحوم فرهودی داشتید یا نه، عنوان کرد: جدا از ارتباط کاری سال ها پیش که به واسطه آشنایی بین من و مرحوم بابک بیات به وجود آمد، خیلی با ایشان احساس نزدیکی می کردم و این افتخار نصیبم شد که دوستشان باشم. گاهی با ایشان در ارتباط بودم و کارهای زیادی را در استودیو زیر نظر و سایه ایشان انجام دادم.

 

محمود سماک باشی: هیچ نکته منفی در شخصیت فرهودی نبود

محمود سماک باشی صدابردار خاطرات زیادی از زنده یاد ناصر فرهودی دارد. او در این خصوص به بانی فیلم گفت: از ناصرخان فرهودی خاطرات زیادی دارم و زمانی که متوجه فوت او شدم شرایطم مساعد نیست. شاید اگر ایشان بیمار بودند یا دخانیات می کشیدند یا سابقه بیماری داشته اند مرگ ایشان قابل هضم تر بود، ولی ناصر ما را شوکه کرد. او در طول عمر خود حتی سیگار هم نمی کشید. لبهای ناصر همیشه خندان بود، نه اینکه بخواهد خندان بودن را بازی کند. همیشه خندان و خوشرو بود و نگاه مثبتی به زندگی و آدمها و اطرافیان خود داشت. مرگ آدمی با این خصوصیات آن هم به دلیل مشکل قلبی واقعاً تعجب برانگیز است. هنوز هم برایم غیرقابل باور است. وقتی به هم دوره ای های خودمان این خبر را دادم جواب تک تک آنها این بود که مرگ او باورپذیر نیست. حتی خودم هم باور نکردم و به تلفن او زنگ زدم، پسرش میلاد گوشی را برداشت و این موضوع را تأیید کرد. اما هنوز هم غیرقابل باور است. وی در مورد کار و تجربیات مرحوم فرهودی در حوزه ضبط موسیقی عنوان کرد: از زمانی که ناصر را می شناسم در استودیو پاپ زحمت می کشید. او گوش و هوش بسیار خوبی داشت. از سال ۵۰ به بعد که ناصر را می شناختم هیچ نکته منفی در شخصیت و رفتار و کار او وجود نداشت و این موضوع را دوستانی که او را می شناختند تأیید می کنند. ما سالهای سال در شبکه ۱ با هم همکار و دوست بودیم. چند باری که برایم مشکلی پیش آمده بود و من مشکل را از طریق برخی دیگر از دوستان برطرف کردم، او به من می گفت آیا من لایق این نبودم، مشکلت را به من می گفتی تا حل کنیم؟ منش او اینگونه بود. سماک باشی ادامه داد: ۵۰ سال ثبت و ضبط موسیقی ایرانی و بالاخص پاپ و همچنین سنتی که ایشان کار کرده و مدیریت مرحوم کلهر و هاشم موسوی و کسانی که هم دوره او بوده جزو معدود استودیوهایی بودند که فعالیت خوب و مثبتی داشتند و همه چیزهایی که راجع به موسیقی پاپ گذشته و حال ثبت شده ماحصل کار ناصر فرهودی و امثال اوست.

 

پیروز ارجمند: مرحوم فرهودی سازها را خیلی خوب می شناخت

پیروز ارجمند آهنگساز و متخصص موسیقی قومی در خصوص مرحوم ناصر فرهودی و تاریخچه استودیوی کار این هنرمند به بانی فیلم گفت: اولین استودیوهای ضبط موسیقی در ایران استودیو مولن روژ، ال کوردوبس، بل و پاپ بودند که به طور همزمان تأسیس شدند و بیشتر بار موسیقی پاپ قبل از انقلاب به دوش استودیو «پاپ» بود. بسیاری از آهنگسازان مانند بابک افشار، واروژان و اکثر خوانندگان آن دوره کارشان را در استودیو «پاپ» ضبط کردند. بنیان گذار این استودیو مرحوم محسن کلهر بود و پس از آن هم آقای ناصر فرهودی به آن ها پیوست و بعد از انقلاب نیز رحیم ناحی به این جمع اضافه شد و پس از فوت آقای کلهر مدیریت استودیو به مرحوم فرهودی سپرده شد. آقایان مجید انتظامی، مرحوم بابک بیات، من و بسیاری از آهنگسازان دیگر عمده کارهایمان را در این استودیو ضبط کردیم و موسیقی سریال های امام حسن(ع) و امام رضا(ع) در این استودیو ضبط شد. ارجمند با بیان اینکه استودیو پاپ به نوعی تاریخ موسیقی ایران است، اضافه کرد: از همه مهمتر نقشی بود که ناصر فرهودی داشت. او تحصیلکرده ترین صدابرداری بود که از مدرسه رادیو تلویزیون فارغ التحصیل شد و با مبنای علمی کار صدابرداری را شروع کرد. ویژگی مهم ناصر فرهودی در دو نکته بود؛ اول اینکه سازها را خیلی خوب می شناخت و میکروفون گذاری و ضبط صدایش نزدیک به واقعیت بود. دوم اینکه؛ جزو معدود هنرمندان میکس کننده خوب بود و در کنار همه این ها یک نکته برجسته در ناصر فرهودی حسن اخلاق و حرفه ای بودن اوست. بسیاری از کسانی که الآن صدابرداران خوبی هستند، در کنار ناصر فرهودی تلمذ کردند و صدابرداران خوبی شدند و امیدوارم میلاد فرهودی فرزند ایشان، چراغ استودیو را روشن نگه بدارند. این کارشناس موسیقی خاطرنشان کرد: به رغم اینکه استودیو «پاپ» از لحاظ امکانات فنی، به مرحله دیجیتال نرسیده بود و نسبت به باقی استودیوها امکانات پایینی داشت، کیفیت و کارایی بسیار بالایی داشت. این کیفیت به اندازه ای خوب بود که باید وقت می گرفتیم تا بتوانیم کارمان را در آنجا ضبط کنیم. اولویت اکثر آهنگسازان پاپ این استودیو بود. حدود ۳۰ سال مستمر با ایشان کار انجام دادم و نکته برجسته کاری ایشان این بود که هم دانش علمی صدابرداری داشت و هم ذوق و قریحه بسیار خوبی در ضبط سازهای آکوستیک(زنده) داشتند. فراموش نکنیم صدابرداری استودیو یک کار سخت و طاقت فرساست و هر ساعت کار در استودیو معادل چندین ساعت کار در حرفه های دیگر است و از این جهت فکر می کنم باید از افرادی که تلاش می کنند موسیقی را به بهترین شکل بشنویم، تقدیر کنیم و ناصر فرهودی از بهترین ها بود.وی در پایان صحبت های خود گفت: امسال دبیر جشنواره ایرج بسطامی هستم و قصد داشتیم از ایشان به عنوان پیشکسوت صدابرداری تجلیل کنیم؛ متأسفانه این امکان به وجود نیامد اما یادی از ایشان در جشنواره خواهیم کرد.

 

حمید حامی: ناصر فرهودی همچون خانواده ام بود

حمید حامی خواننده و فعال عرصه موسیقی پاپ در خصوص تجربیات همکاری با مرحوم ناصر فرهودی به بانی فیلم گفت: اولین ملاقات من با آقای فرهودی به زمان فوت آقای کلهر در سال ۱۳۷۹ برمی گردد که در آن زمان با آقای چراغعلی اولین آلبومم را کار می کردم و در مراسم آقای کلهر شرکت کردم و اولین بار آقای فرهودی را آنجا دیدم. بعد از آن ملاقات اصلی من با آقای فرهودی زمان ضبط موسیقی قطعه «دلم گرفت» در اردیبهشت ۱۳۵۰ بود. آقای بیات مرا با خود به استودیو پاپ بردند، وقتی آقای فرهودی به من گفتند به صورت اتود «دلم گرفت» را بخوان خواندم اما غافل از اینکه داشتند صدای مرا ضبط می کردند. با موافقت آقای بیات و تأیید آقای فرهودی «دلم گرفت» با صدای من ضبط شد و روی فیلم سینمایی «سام و نرگس» رفت. وی افزود: بعد از آن آلبوم «دنیای رویا» را هم در استودیو پاپ ضبط کردیم و «بوی خوب گندم» با آهنگسازی واروژان و تنظیم مجدد آقای موثقی هم در این استودیو ضبط شد. همچنین آلبوم «فقط نگاه می کنم»، «آخدا» به علاوه سمفونی ایثار و بسیاری از کارهای دیگر من در این استودیو ضبط شد. البته چند سالی بود که آقای فرهودی فقط کار نظارتی می کردند و ضبط موسیقی انجام نمی دادند. شاگردانشان از جمله پسرشان میلاد کار ضبط موسیقی را انجام می دادند. اینکه هرکس از دنیا می رود و بقیه می گویند که چه آدم خوبی بود در مورد همه صدق نمی کند، اما راجع به آقای فرهودی می توانید با تمام موزیسین های ایران و اهالی سینما صحبت کنید. آقای فرهودی چه زمانی که در تلویزیون به عنوان صدابردار کار می کردند و چه زمانی که استودیو پاپ را در اختیار داشت تمام اهالی موسیقی جز لبخند، شیرینی، فداکاری، خدمت و راهنمایی او چیزی به یاد ندارند. لااقل در مورد من این اتفاق افتاده هیچکس از او نکته ای منفی ندیده و به یاد ندارد. وی ادامه داد: بسیاری از استودیوهای قدیمی هستند که به صورت آنالوگ کار می کردند. بزرگترین برجستگی استودیو پاپ و آقای فرهودی این بود که با علم روز پیش می رفت. از نظر علم صدابرداری و رکورد و سیستم های صوتی جدید و میز صدابرداری گرفته تا میکروفون های جدید و همچنین بروز کردن سیستم اکوستیک استودیو، ایشان نسبت به همه هم دوره ای های خود سرآمد بودند. یعنی علمشان علم روز و هم پای سیستم های کامپیوتری و ضبط دیجیتال بود. حامی اضافه کرد: از ناصر فرهودی درس های زیادی گرفتم و همچون خانواده بنده بود. اگر جای خالی پدرم و آقای بابک بیات وجود داشت، بسیاری از درددل هایم با آقای فرهودی بود چرا که ساعت های زیادی را کنار او سپری می کردم. حسی که نسبت به ایشان داشتم مثل برادر بزرگتر و یا پدرم بودند. درسهای زیادی از او گرفتم. چند وقت پیش به استودیو پاپ رفته بودم تا به ایشان سر بزنم، از اینکه چرا کنسرت برخی از خوانندگان جدید که توانایی زیادی هم در خوانندگی ندارند با استقبال روبرو می شود شاکی بودم. آقای فرهودی در جواب به من گفتند که تو سالهاست که تلاش می کنی و پای آن ایستاده ای، نباید از پا بنشینی و اینها را باید نادیده بگیری و تلاشت را بیشتر کنی، مسلماً پیروزی از آن کسانی است که فکر می کنند. من جملات ایشان را همان روز در یکی از نشریات گفتم و قبل از فوتشان در روزنامه چاپ شد، تیتر زده بودند «پیروزی از آن کسانی است که می اندیشند». مرگ ایشان اصلاً در باور من نمی گنجد و یکی از تلخ ترین شب های زندگیم، شبی بود که در کنسرت بودم و خبر فوت ایشان را شنیدم. به هر حال از فوت ایشان بسیار متأثر شدیم و سعی می کنیم یاد کسانی همچون ایشان و آقای بیات که از بزرگان عرصه موسیقی هستند را زنده نگه داریم.

نوشته تنها صداست که می ماند اولین بار در بانی‌فیلم پدیدار شد.