«جنگل پرتقال»؛ روبرویی و مواجهه ساختارهای شخصیت با یکدیگر
سوره سینما – محمدحسن موحدی: شاید «جنگل پرتقال» را بتوان از حیث سوژه‌ای که کار کرده است، در بین فیلم‌های خوب سینمای یک دهۀ اخیر دید؛ زیرا که انتقاد به هر جامعه‌ای در بستر فیلم مشکلات زیادی را برای عوامل ایجاد می‌کند و این موضوع دربارۀ جامعۀ هنری ما پررنگ‌تر است؛ اینکه بتوانی جامعه هنری و مخصوصاً روشنفکر را به چالش بکشی، کمتر در سینمای ایران اتفاق افتاده است؛ چه اینکه جامعۀ روشنفکر ایرانی متاسفانه علاوه بر شعار آزادی بیان، به شدت در برابر انتقاد حساس است.من می‌خواهم در این متن به عنوان یک روانشناس، «جنگل پرتقال» را از دید روان‌تحلیلی نگاه کنم و در این راستا هم از نظریۀ ساختارهای شخصیت فروید و هم نظریۀ کهن‌الگوهای یونگ استفاده می‌کنم.
فیلمنامۀ «جنگل پرتقال» را می‌توان در قالب ساختارهای شخصیت فروید تحلیل کرد. شاید شخصیت «علی» یا «سهراب» بهاریان به نوعی بین «من» و «فرامن» تردد کند. «من» نماد عقلانیت اجتماعی است و «فرامن» نماد وجود آرمانی و وجدان است. اما ساختار دیگری در شخصیت فرویدی وجود دارد که محل تکانه‌های لذت و خشم است. در واقع آزارگری جنسی «سهراب» را می‌توان جزو این نهاد دانست. نهادی که بدان ED گفته می‌شود و انگار روکشی که روی نهاد خشم یا لذت خود کشیده است نه من یا ego بلکه فرامن است. انگار آقای نمایشنامه‌نویس سعی می‌کند که فرامنی Super ego متورم را به نمایش بگذارد و ego یا من از بین رفته و عقلانیت از روی او برداشته شده است اما در سکانس‌های پایانی فیلم ego که وظیفۀ مدیریت و سازماندهی نهاد خشم و لذت و فرامن (من آرمانی) را دارد، وارد شده و کار را دست می‌گیرد و سهراب بهاریان تصمیمی عاقلانه از نظر اجتماعی می‌گیرد.
اما از بُعد کهن‌الگوهای یونگ، به نظر می‌رسد شخصیت اصلی در نیمۀ اول فیلم «پرسونا»ی خویش را به نمایش می‌گذارد. «سهراب بهاریان» ( با بازی میرسعید مولویان) اگرچه معلمی سخت‌گیر است و سخت‌گیری او را به شکل اخراج پنج دانش‌آموز در سه روز می‌بینیم، اما ظاهراً مشکلی ندارد. فقط کمال‌گراست و توقعات بالایی از دانش‌آموزان خود دارد. هرچند که نیمۀ دیگر او را در اهمال‌کاری‌اش برای آوردن مدرک تحصیلی خود برای مدرسه می‌بینیم. اتفاقاً همین کمال‌گرایی و اهمال‌کاری هم از اجرای نمایشنامه او جلوگیری کرده است. «پرسونا»ی «سهراب بهاریان» همین است یعنی یک الگوی اجتماعی‌ای که برای دیگران ساخته است و اتفاقا بسیار فرهیخته به نظر می‌آید. اما وقتی مدیر از او می‌خواهد که مدرک تحصیلی‌اش را بگیرد و او مجبور است به شهر تحصیلش برگردد، با نیمۀ درونی او برخورد می‌کنیم. ورود او به شهر تنکابن برای گرفتن مدرک تحصیلی‌ای که اهمال‌کارانه چند سال از گرفتنش می‌گذرد، انگار راه ورود به دنیای درون اوست. حالا او انگار به واقعیت خود نزدیک می‌شود و دیگر با آن نقاب اجتماعی فرهیخته و باسواد روبرو نیستیم. اتفاقاً به درستی هم نام گذشته او یعنی «علی» را می‌شنویم. به نظر می‌رسد صحنۀ روبرویی او با «مریم» دختر عاشق‌پیشۀ سالهای دانشجویی، نقطۀ عطف مواجهه کهن‌الگوی «پرسونا» با واقعیت است. در ابتدا حتی این کهن‌الگو خاطرات جعلی می‌سازد و سعی می‌کند به درون فراموش شده دروغ بگوید اما در سکانس روبرو شدن «مریم» با «علی» (سهراب) روبرویی این دو ساختار شخصیت به اوج می‌رسد. بعد از این صحنه است که ما شاهد شخصیت واقعی او هستیم. کاراکتری که در آن نقاب از روی صورت برداشته شده است. روبرو شدن با خود واقعی که به نوعی آزارگر هم بوده است، دردناک است و ما می‌بینیم که علی پس از مدت زیادی ترک الکل، دوباره مصرف می‌کند و اتفاقاً همین مصرف الکل کلیه قید و بندهای فرد را برمی‌دارد و او نمایشنامه‌ای را که برای هیچ‌کس تا به حال تعریف نکرده است، ناگهان برای عده‌ای از دانشجویان غریبه در مهمانی تعریف می‌کند. البته در واقعیت هم چنین است، استفاده از الکل قید و بندهای فرد را برداشته و عقلانیت اجتماعی او را از بین می‌برد. بعلاوه چیز دیگری که در شخصیت «علی بهاریان» به درستی جامعۀ روشنفکری می‌بینیم، خودشیفتگی است. البته شاید اینکه او می‌خواهد در چهارچوب کمال‌گرایانه خود هم پیش برود، بی‌تاثیر نیست؛ چه اینکه او حتی نمایشنامه‌نویسان همکلاسی خود را به تمسخر می‌گیرد و جایگاه خودش را با آنها مقایسه می‌کند و اگر در قالب نظریه کهتری-مهتری آلفرد آدلر بدان نگاه کنیم، او دوست ندارد در جایگاه کهتر(کوچکتر) قرار گیرد و سعی می‌کند با جبران و تمسخر همکلاسی‌اش که حالا در تنکابن کارگردان مشهوری است، خودش را به جایگاه بزرگتر برساند. اما در نیمۀ آخر فیلم شاهد هستیم همان همکلاسی کارگردان به او ابراز لطف می‌کند.
سکانس‌های پایانی فیلم به نوعی مواجهه، پذیرش و آشتی «علی» با «سهراب» است. در واقع در آغوش کشیدن پرسونا و خود واقعی فرد که در زیر آن پنهان شده است. بخشش «مریم» می‌تواند «سهراب» را با «علی» واقعی که از آن به دلیل اشتباهات و آزارگری‌هایش فراری بود، آشتی دهد و برای این موضوع ارزشمندترین چیز را باید وسط گذاشت. صفحۀ موسیقی‌ای که یادگار پدر است. «سهراب» جایی می‌گوید: «از این شهر که رفتم، یک روز خوب هم نداشتم و اگر تو مرا نبخشی، حالم خوب نیست»؛ آری انگار فاصله نقاب اجتماعی با خود واقعی در همین بخشش نهفته است و اگر او بخشیده نشود، حالش خوب نخواهد بود. سکانس آخر، عبور او از الموت انگار عبور از همان پرسوناست. عبوری که سخت است و فقط با پاترول رخ می‌دهد. عبوری که گذشته را در خود نهفته می‌کند و اتفاقاٌ خاطرات گذشته آزارگر قرار است از ایران برود.
اگرچه فیلمنامۀ «جنگل پرتقال» را از حیث نقد اجتماعی و حرکت در تحلیل‌های روانکاوانه می‌توان ستود و به نظر می‌رسد راه را به درستی رفته باشد؛ اما در اجرا به شدت با ریتمی کند و آزاردهنده همراه هستیم به طوریکه حتی تغییر لوکیشن‌های مختلف در فیلم و یا چیدمان زیبای صحنه هم نمی‌تواند از خستگی مخاطب جلوگیری کند. نیمۀ ابتدایی فیلم بیش از حد کش آمده است و تا بخواهد مخاطب را وارد فضای دراماتیک و درگیری حسی کند، زمان زیادی می‌گذرد. به همین روی، مخاطب درگیر نشده ترجیح نمی‌دهد که روی صندلی‌ها برای ادامۀ تماشای فیلم بنشیند. حتی نیمۀ دوم فیلم هم که بعد از گذشت از نقطۀ عطف رخ می‌دهد، آنچنان میخکوب‌کننده نیست.
در واقع دربارۀ «جنگل پرتقال» می‌توان گفت: محتوایی خوب در فرمی بد عرضه شده است.
نوشته «جنگل پرتقال»؛ روبرویی و مواجهه ساختارهای شخصیت با یکدیگر اولین بار در سوره سینما پدیدار شد.
آخرین خبرها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- آزادی توماج صالحی با قید وثیقه
- «عقابها» پرمخاطبترین فیلم تاریخ سینمای ایران!
- وحید تاج: بزرگترین ریسک زندگیام را نزد استاد شجریان انجام دادم
- با ۱۰ ورزشکار جذاب مرد دنیا در سال ۲۰۲۳ آشنا شوید
- حمایت ۲۶ صنف سینمایی برای علی دهکردی/ پاسخ مدیرعامل جدید خانه سینما
- استودیوهای بزرگ فیلمسازی «ایلان ماسک» را تحریم کردند
- همکاری برد پیت و آدام سندلر در کمدی نتفلیکس
- آتیلا پسیانی بلد بود از بیرحمیهای زندگی انتقام بگیرد
- علی دهکردی مدیرعامل خانه سینما شد
- سانسور عجیب در سریال زخم کاری که خبرساز شد
- انتقاد شدید محمود گبرلو از برخورد تلویزیون با اصغر فرهادی
- تجلیل از مدس میکلسن و فوزی بنسعیدی در جشنواره مراکش
- درخواست دختر بیتا فرهی برای تشکیل تیم پزشکی
- چه کسی جک نیکلسون را به سینما برمیگرداند؟
- تشویق طولانی مسعود کیمیایی در «بازنمایش قصه ترانههای ماندگار»/ کیمیایی از غم نبود مهرجویی گفت
- انتقادات تند فهیم به «سرزمین مادری» و کمال تبریزی
- لیدی مکبث در تماشاخانه ایرانشهر
- جشنواره توکیو جایزه آکیرا کوروساوا را به ایناریتو و فوکادا اهدا می‌کند
- شان پن در نقش خودش بازی می‌کند/ حضور در یک سریال جنگی
مرتبط با خبر
خبرهای پربازدید
صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
شورای صدور پروانه ساخت آثار سینمایی در جلسه اخیر با پنج فیلمنامه موافقت کرد. به گزارش سینماسینما، فیلم‌نامه‌های «زیبا صدایم کن» به تهیه‌کنندگی سید مازیار هاشمی، کارگردانی سیدرسول صدر عاملی و نویسندگی آرش صادق بیگی و میلاد و محمدرضا صدر عاملی، «مومو» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی علی اکبر ثقفی و...
۱۴۰۳/۰۱/۲۹
واکاوی و تحلیل وضعیت سینما با حضور رسول صدرعاملی ، اطیابی، گلمکانی
سلسله نشست‌های «گام دوم سینما» به همت اداره کل روابط عمومی سازمان سینمایی کشور، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همکاری موزه سینما از ششم دی ماه برگزار می‌شود.
۱۴۰۰/۱۰/۰۴
رسول صدرعاملی در گفتگو با موزه سینما: ما غرق در سینما بودیم، به گیشه و جشنواره فکر نمی‌کردیم
موزه سینمای ایران در ادامه انتشار سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی خود به مناسبت زادروز «رسول صدرعاملی» کارگردان باسابقه سینمای ایران بخش‌هایی از گفتگوی تاریخ شفاهی این هنرمند را که اردیبهشت و خردادماه ۱۴۰۰ انجام داده را منتشر کرده است که در زیر می‌خوانید: به گزارش سینماسینما به نقل از روابط...
۱۴۰۰/۰۹/۲۲
رسول صدرعاملی" مهم ترین فیلمم "گلهای داودی"ست
رسول صدرعاملی با بیان اینکه مهم‌ترین فیلمش «گلهای داودی » است، گفت: در آن سالها وقتی فیلم می‌ساختیم به اینکه می فروشد یا نمی‌فروشد، اینکه جشنواره می‌رود یا نمی‌رود به هیچ وجه فکر نمی کردیم و در زمان نگارش فیلمنامه و فیلمبرداری با همه وجود فکر می‌کردیم کاری که درست...
۱۴۰۰/۰۹/۲۲
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
اعلام نامزدهای بخش سینمای بیست و یکمین جشن حافظ
نامزدهای بخش سینمای بیست و یکمین جشن حافظ معرفی شدند. به گزارش سینماسینما، نامزدها به شرح زیر است: بهترین فیلم: ۱- «تومان»؛ به تهیه‌کنندگی سعید سعدی ۲-«خورشید»؛ به تهیه‌کنندگی مجید مجیدی و امیر بنان ۳-«خون شد»؛ به تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی ۴-«درخت گردو»؛ به تهیه‌کنندگی سید مصطفی احمدی ۵-«شنای پروانه»؛ به...
۱۴۰۰/۰۸/۲۵
داوران نخستین دوره جایزه ادبی اصغر عبدالهی معرفی شدند
داوران نخستین دوره جایزه اصغر عبدالهی، ویژه آثار ادبی منتشر شده در سال ۱۳۹۹، از سوی دبیرخانه جایزه معرفی شدند. به گزارش سینماسینما، مهدی یزدانی خرم، آذردخت بهرامی و محمد کشاورز از سوی دبیرخانه این جایزه به عنوان داوران بخش داستان کوتاه، کامران سپهران، حبیبه جعفریان و روبرت صافاریان، داوران...
۱۴۰۰/۰۸/۲۱
فیلمنامه «شنای پروانه» از اسپانیا جایزه گرفت
«شنای پروانه» برنده جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره فیلم‌های آسیایی بارسلونا شد. به گزارش سینماسینما، فیلم سینمایی «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت و به تهیه کنندگی رسول صدرعاملی در ادامه موفقیتهای خود در بخش ویژه جشنواره فیلم های آسیایی بارسلونا (۶ تا ۱۵ آبان/ اسپانیا) حضور داشت و جایزه...
۱۴۰۰/۰۸/۱۹
جایزه فیلمنامه «شنای پروانه» از اسپانیا
«شنای پروانه» برنده جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره فیلم‌های آسیایی بارسلونا شد. به گزارش رسیده، فیلم سینمایی «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت، تهیه کنندگی رسول صدرعاملی در ادامه موفقیتهای ...ادامه مطلب
۱۴۰۰/۰۸/۱۹
نسخه ویژه نابینایان «گلهای داوودی» با صدای ژرژ پطروسی
ژرژ پطروسی فیلم سینمایی «گلهای داوودی» ساخته رسول صدرعاملی را برای نابینایان توضیح‌دار کرد. نوشته نسخه ویژه نابینایان «گلهای داوودی» با صدای ژرژ پطروسی اولین بار در سوره سینما پدیدار شد.
۱۴۰۰/۰۷/۲۱
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
پخش سریال جدید مازیار میری از امروز آغاز شد
مازیار میری پس از سریال «خسوف» که حدود دو سال قبل منتشر شد، حالا سریالی جدید را در ژانر جنایی ـ عاشقانه کارگردانی کرده است که انتشار آن از امروز آغاز شد. به گزارش سینماسینما، «شریک جرم» را همانند خسوف همایون اسعدیان تهیه می‌کند و متن آن توسط امیر عربی...
۱۴۰۲/۰۹/۱۲
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
رقابت سه نسل از زنان سینمای ایران برای دریافت سیمرغ چهلم
رویا تیموریان، سارا بهرامی و پردیس پورعابدینی سه بازیگر خانم که هرکدام از نسلی متفاوت هستند به‌عنوان پرکارترین بازیگران در چهلمین جشنواره فیلم فجر معرفی شدند و هرکدام با بازی در دو فیلم در این دوره از جشنواره حضور دارند. نوشته رقابت سه نسل از زنان سینمای ایران برای دریافت...
۱۴۰۰/۱۰/۱۵
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
افتتاح شعبه تهران «شهر کتاب اردیبهشت» در پردیس سینمایی لوتوس مال
آیین افتتاح شعبه تهران شهر کتاب «اردیبهشت» با حضور جمعی از هنرمندان و نویسندگان در پردیس سینمایی لوتوس مال برگزار شد. به گزارش سینماسینما ،دیگر شعبه های این شهرکتاب در شهرهایی چون رشت، اصفهان و کاشان افتتاح شده است. سروش صحت، علی مصفا، سارا بهرامی، غزل شاکری، بهنام تشکر، احترام...
۱۴۰۰/۱۰/۱۰
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
عکس‌های جدید از «خائن‌کشی» منتشر شد
عکس‌های جدید از فیلم «خائن‌کشی» منتشر شد. به گزارش سینماسینما به نقل از روابط عمومی فیلم، «خائن کشی» به کارگردانی مسعود کیمیایی این روزها درمرحله اصلاح رنگ و نور قرار دارد. سعید پیردوست، امیررضا دلاوری، ایوب آقاخانی ،سام نوری، امیرکاوه آهنین جان ، ایلیا کیوان و کیانوش گرامی از دیگران...
۱۴۰۰/۰۴/۲۴
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
تدوین «خائن‌کشی» مسعود کیمیایی به پایان رسید
تدوین فیلم سینمایی«خائن‌کشی» به کارگردانی مسعود کیمیایی و تهیه‌کنندگی علی اوجی به پایان رسید. به گزارش سینماسینما، به نقل از روابط عمومی فیلم، «خائن کشی» هم اکنون مراحل پس از فیلمبرداری را می‌گذراند و تدوین آن به تازگی توسط سپیده عبدالوهاب به پایان رسیده است. نسیم ادبی، فریبا نادری و...
۱۴۰۰/۰۲/۲۰
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
رونمایی از اولین تصویر سریال «حرفه‌ای»
«حرفه‌ای» جدیدترین ساخته مصطفی تقی‌زاده است که در آن بازیگرانی مانند سارا بهرامی، سیروان خسروی، ماهور الوند، زانیار خسروی و علی مصفا ایفای نقش کرده‌اند. به گزارش سینماسینما،این اولین حضور سیروان خسروی به عنوان بازیگر در یک سریال است. سریال «حرفه‌ای» جدیدترین محتوای اختصاصی نماوا است که فیلمبرداری آن کلید...
۱۴۰۰/۰۱/۱۴
منتظر بمانید..
منتظر بمانید..
الهام حمیدی به «خائن کشی» پیوست
الهام حمیدی برنده سیمرغ بهترین بازیگر زن بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر به جمع بازیگران «خائن کشی» اضافه شد. به گزارش سینماسینما، این اولین همکاری الهام حمیدی برنده تندیس حافظ و تندیس خانه سینما با مسعود کیمیایی در سینما خواهد بود. پیش از این حضور امیر آقایی، سارا بهرامی، پانته...
۱۳۹۹/۱۲/۰۴
انتشار نسخه ویژه نابینایان «من، ترانه ۱۵ سال دارم» با صدای سارا بهرامی
سارا بهرامی فیلم سینمایی «من، ترانه ۱۵ سال دارم» ساخته رسول صدرعاملی را برای نابینایان توضیح‌دار کرد. نوشته انتشار نسخه ویژه نابینایان «من، ترانه ۱۵ سال دارم» با صدای سارا بهرامی اولین بار در سوره سینما پدیدار شد.
۱۳۹۹/۱۱/۲۹
انتشار نسخه ویژه نابینایان فیلم «من، ترانه ۱۵ سال دارم» با صدای سارا بهرامی
سارا بهرامی فیلم سینمایی «من، ترانه ۱۵ سال دارم» را برای نابینایان توضیح‌دار کرد. به گزارش سینماسینما، به نقل روابط عمومی سوینا، این گروه نسخه ویژه نابینایان فیلم سینمایی «من، ترانه ۱۵ سال دارم» به کارگردانی رسول صدرعاملی را روز پنجشنبه ۳۰ بهمن ماه در چارچوب برنامه فیلمخانه منتشر می‌کند....
۱۳۹۹/۱۱/۲۹