عشق مراقبت‌کننده یا کمال‌گرایی و راحت‌طلبی؟/ ریشه‌یابی نخبه‌کشی | نیمرخ

عشق مراقبت‌کننده یا کمال‌گرایی و راحت‌طلبی؟/ ریشه‌یابی نخبه‌کشی

lazy_placeholder.gifInShot_20200924_183833025-300x300.jpg سینماسینما، محمدرضا بیاتی*

هفته‌ی پیش یکی از دوستان سینمایی‌ام، قبل از این‌که خودم  ببینم، لینکِ خاطرات سیف‌الله صمدیان و امیر نادری را برایم فرستاد. از امیر نادری چه می‌توان گفت جز افسوس؛ جز حیف و حسرت از این‌که نتوانست بماند و آثار ماندگار دیگری خلق کند. نادری –بنظرم- از سرشتِ کیانوش عیاری‌ها است. از بازماندگان نسلی است که جان هنرمندانه دارند و صرفاً تکنیسین یا ابزارشناس نیستند. هنرمندانی که سرشتی صیقلی‌خورده و ‌آینه‌وار دارند و دل آن‌ها محلِ انعکاسِ حقیقت و زیبایی است. برای من، اثرگذارترین بخشِ این خاطرات آن‌جا بود که می گفت امیر نادری برای نمایش طعم گیلاس کیارستمی، خارج از ایران، وارد آپارات‌خانه‌ی سینما می‌شود و با ترفندهای خاصی، متصدی نمایش فیلم را راضی می‌کند تا با پنبه و الکلی که آماده کرده شیشه‌ی حائلِ بین آپارات‌خانه و سینما را تمیز کند چون می‌خواهد فیلم هموطنش با کیفیت بهتری دیده شود! این محبت خالصانه -یا دقیق‌تر بگویم مراقبت‌کننده- مرا به یادِ فیلم‌نامه‌ای انداخت که سال ۸۳ نوشتم. یک‌سال بعد از آن که – با دشواری‌های معمولِ عمومی و نامعمولِ شخصی- کار حرفه‌ای‌‌ام را تمام وقت شروع کرده بودم؛ از آن پیشنهادها که آدم‌های تازه‌کار فکر می‌کنند بخت در خانه‌شان را زده! … در حد بضاعت‌ام، هرچه در توان داشتم در فرم و محتوا به کار گرفتم اما بعد از هشت‌ماه کار و نوشتن چند نسخه‌ی کاملاً متفاوت، به دلایلی، آن فیلم ساخته نشد؛ اتفاقی که در سینما چندان غیرمنتظره نیست. فارغ از داستان و ساختار، مضمون آن موقعیت دراماتیک، عشق مراقبت‌کننده بود یا چیزی که در فلسفه‌ی اخلاق به آن اخلاق مبتنی بر مراقبت هم می‌گویند؛ یکی از انواع رابطه‌ی محبت‌آمیز بین دو انسان؛ وقتی که دوست داشتنِ دیگری به مرتبه‌ای می‌رسد که مهم‌ترین ویژگی‌اش مراقبت از کسی است که دوست‌ا‌ش داری؛ یا مراقبت از هر چیزی که به او مربوط است. عشق مادرانه، تجسم کاملِ عشق مراقبت‌کننده است. محبتی که تو را بی‌گزند می‌خواهد. تو صد ساله هم باشی مثل کودکی هستی که تازه راه افتاده و مادر مراقب سنگریزه‌ها یا دست‌اندازهای پیش پای توست مبادا که زمین بخوری. عشق مراقبت‌کننده-بنظرم- وقتی کمال یافته‌تر است که پای مادر واقعی در میان نباشد؛ بین دو انسان بدون رابطه‌ی زیستی مادرانه؛ آن پاک‌کردنِ شیشه‌ی آپارات خانه‌ی امیر نادری از همین جنس است. عشقی منقرض‌شده در میان ما وقتی که می‌بینم فرهادی را آماج حمله‌ی خود کرده‌ایم درحالی‌که حتی اگر تمام نقدها به فرهادی درست باشد (که نیست) این همه کینه در کلمات و نفرت در لحن، توجیهی ندارد و جز فرافکنیِ حب و بغض‌های شخصی، افشاگرِ چیز دیگری نیست. نمی‌خواهم موضوع تکراریِ حسادت را پیش بکشم. می‌خواهم درباره‌ی علت بنیادی این فرهنگ نظرم را بگویم. 

علی دایی، پر افتخارترین فوتبالیست ایران، چند هفته پیش -بعد از موفقیت جهانیِ کشتی‌گیران ایرانی- گفت خدمتی که این جوانان به منافع ملی کرده‌اند با هزاران میلیارد پول برابری نمی‌کند. دایی به این فکر نمی‌کند که مسابقات انتخابی تیم ملی کشتی و کشتی‌گیران چه نقائصِ احتمالی دارند؛ آن نقص‌ها باید در جای خود بررسی شوند و آن نقدها باید باشند؛ در واقع او به دلیل تجارب شخصی‌اش به خوبی می‌داند این موفقیت‌های بین‌المللی چقدر فراتر از افراد می‌رود و چه موهبتی برای یک کشور است. اصغر فرهادی حتی اگر اسکار نمی‌گرفت همین‌که توانسته در بالاترین سطوح جهانی، بارها و بارها، هنری را عرضه ‌کند که خواهان و ستایش‌گر دارد بزرگترین خدمتگزار فرهنگ ایرانی بوده است. گمان می‌کنید وودی آلن که پای‌اش را در مراسم اسکار نمی‌گذارد، یا دیگران، تحت تأثیر تبلیغات یا لابیِ فلانی، از فیلم‌های فرهادی تعریف می‌کند؟ سیاستمداران اگر نتوانند آن‌چه نمی‌پسندند را از بین ببرند سعی می‌کنند از آن در حد امکان بهره‌برداری کنند. این کسب و  کارِ آن‌هاست. ما باید هشیار باشیم.

بنظرم می‌آید مشکل بنیادی جوامعی مثل ما در فرهنگ ایدئالیسم جمعی است. ایدئالیسم جمعی دو آسیب جدی به بار می‌آورد؛ اول این که مستعد خودکامگی است؛ یعنی سعی می‌کند اعضای جامعه را با ابزارهای فشارآور و تحمیلی، وادار به قبول و تبعیت از ارزش‌های جمعی کند و هر تفاوتی را تهدیدی می‌بیند که باید سرکوب شود؛ و دوم این‌که، برخلاف ظاهر منزّه افراد جامعه، رذیلت‌های اخلاقی ذهنی، در این‌جا، بسیار فراوان‌تر از حدِ  طبیعیِ استعداد ِکج‌اندیشی و کجرویِ انسان است. 

در جوامعی که ایدئالیسم جمعی، هنجار تلقی می‌شود از آن‌جا که اکثریت اعضای جامعه نمی‌توانند خود را با معیار ایدئال جامعه تطبیق بدهند یا خود را به آن نقطه برسانند، آن اکثریت، احساس ارزشمندی و شایستگی خود را از دست می‌دهند و با هر موفقیتی که آن اقلیت ِ نخبه‌ی موفق دارند احساس تحقیر می‌کنند و بیش از آن‌که موفقیت‌های بزرگِ قهرمان‌های جامعه در آن‌ها احساس تحسین برانگیزد حس خودکم‌بینی و سرشکستگی را بیدار می‌کند. واکنش به این تحقیر چیزی نیست جز پایین کشیدنِ و به خاک‌انداختنِ قهرمان با دلایل موجه‌نما؛ شاید به همین علت باشد که افراد سَبُک‌مایه‌تر رذیلت‌های اخلاقی کمتری دارند چون خود را کمتر با قهرمانِ دور از دسترس مقایسه می‌کنند در حالی‌که میان‌مایه‌تر‌ها بیشتر درگیر ناهنجاری اخلاقیِ ذهنی می‌شوند چون قهرمان از چشم آن‌ها رقیبی است که نمی‌توان به او رسید اما می‌توان زیرپای‌اش را خالی کرد و احساس ناخوشایندِ حقارتِ درون را تسکین داد. این ایدئالیسم یا کمال‌گرایی در فرهنگ ما وقتی غیراخلاقی‌تر می‌شود که بدانیم بسیاری از ما همزمان کمال‌گرا و راحت‌طلب‌ایم؛ یعنی نه می‌توانیم از کمال گرایی و جاه‌طلبی دست برداریم و با آن‌چه داریم خوش باشیم و راضی؛ نه حاضریم از راحت‌طلبی چشم بپوشیم! برای احساسِ بالا بودن چه راهی می‌ماند؟ پایین کشیدن دیگری؛ یا میان‌بُر بزنیم و از راه‌های نادرست به آن بالا برسیم.

بنظرم اگر جامعه‌ای پیشرو و بلندپرواز می‌خواهیم باید ایدئالیسم جمعی جای‌اش را به کمال‌گرایی فردی بدهد تا هر کسی در هر سطحی در جایگاه یک انسان، احساس ارزشمندی‌اش را از دست ندهد… اما ما بیش از هر چیز به عشق مراقبت‌کننده نیازمندیم. 

*فیلمنامه‌نویس و فیلمساز

منبع: سینما سینما
آدرس کوتاه: http://www.rokh.in/news/93539
دیدگاه

آخرین خبرها
خبرهای پربازدید

کیانوش عیاری

دیدار ایوبی با کیانوش عیاری

بانی‌فیلم: دکتر حجت‌اله ایوبی رییس پیشین سازمان سینمایی به همراه جمعی از اهالی سینما، با حضور در منزل کیانوش عیاری، از این فیلمساز قدیمی عیادت کرد. ایوبی در باره این ...ادامه مطلب نوشته دیدار ایوبی با کیانوش عیاری اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۲/۱۲/۱۷

کیانوش عیاری

بازیگر «ویلای ساحلی»: سینمای عیاری مدرسه انسان‌سازی است

بازیگر فیلم سینمایی «ویلای ساحلی» به کارگردانی کیانوش عیاری گفت: از تمامکارگردانانی که با آنها کار کرده‌ام بسیار آموخته‌ام و این به ویژه شامل علیرضا امینیمی‌شود. اما سینمای آقای عیاری ...ادامه مطلب نوشته بازیگر «ویلای ساحلی»: سینمای عیاری مدرسه انسان‌سازی است اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۲/۱۱/۰۲

کیانوش عیاری

صف طولانی عیادت از کیانوش عیاری

با فراهم شدن شرایط ملاقات از کیانوش عیاری، تعدادی از بازیگران فیلم جدیدش و نیز رئیس سازمان سینمایی به عیادت این کارگردان در بیمارستان رفتند. به گزارش ایسنا، اداره کل ...ادامه مطلب نوشته صف طولانی عیادت از کیانوش عیاری اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۲/۱۰/۰۸

کیانوش عیاری

تهیه‌کننده ویلای ساحلی: کیانوش عیاری هوشیار است و چند روز آینده به بخش عمومی منتقل می‌شود

رضا رخشان تهیه کننده فیلم «ویلای ساحلی» از بهبود شرایط کیانوش عیاری خبر داد و عنوان کرد این فیلمساز در چند روز آینده به بخش عمومی منتقل می شود. رضا ...ادامه مطلب نوشته تهیه‌کننده ویلای ساحلی: کیانوش عیاری هوشیار است و چند روز آینده به بخش عمومی منتقل می‌شود اولین...

۱۴۰۲/۱۰/۰۴

کیانوش عیاری

ویدیو/ اختتامیه پرخبر و پرحاشیه سینما حقیقت

آیین پایانی هفدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، با معرفی برگزیدگان، توجه ویژه به فجایعی که در غزه رخ می‌دهد و نیز تحت تاثیر اعلام خبر درگذشت ناگهانی ناصر طهماسب، دوبلور باسابقه سینما و تلویزیون و همچنین اعلام خبر بستری شدن کیانوش عیاری در بیمارستان برگزار شد.

۱۴۰۲/۱۰/۰۳

کیانوش عیاری

جشنواره سینماحقیقت به ایستگاه پایانی رسید/ آخرین جایزه ناصر طهماسب

مراسم پایانی هفدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت در حالی برگزار شد که نام ناصر طهماسب (گوینده) در میان نامزدها بود و به عنوان برگزیده معرفی شد و خبر درگذشتاش همزمان با اعلام نامش، جمعیت را در بهت فرو برد و در بخش پایانی مراسم هم رییس سازمان سینمایی خبر از...

۱۴۰۲/۱۰/۰۲

اصغر فرهادی

دعوت هندی‌ها از اصغر فرهادی

فرهادی به دعوت موسسه فیلم و تلویزیون «ساتیاجیت رای» در یک کنفرانس درباره مرمت و آرشیو آثار سینمایی در هند حضور می‌یابد. به گزارش سینماسینما، کنفرانس بین المللی «Arcurea» از ۱۶ تا ۲۲ مارس (۲۶ اسفند تا سوم فروردین) و از سوی موسسه فیلم و تلویزیون ساتیاجیت رای هند برگزاری...

۱۴۰۲/۱۲/۲۴

اصغر فرهادی

با حکم دادگاه؛ «قهرمانِ» فرهادی تبرئه شد

حکم دادگاه پرونده نقض حقوق مؤلف در فیلم «قهرمان» بر اساس نظریات تخصصی سه تن از اساتید دانشگاه تهران، متخصص و مدرس در رشته حقوق مالکیت فکری و همچنین چهار کارشناس هنری رسمی که به اتفاق تمامی ادعاهای شاکی را بی اساس و مردود اعلام کرده بودند، صادر و فیلم...

۱۴۰۲/۱۲/۲۳

اصغر فرهادی

جشنواره بلگراد به اصغر فرهادی جایزه داد

مدیر فستیوال فیلم بلگراد در مراسم بزرگداشت اصغر فرهادی، او را منبع الهام فیلمسازان جوان کشورش معرفی کرد. به گزارش سینماسینما، فستیوال فیلم بلگراد هر سال برای یکی از تاثیرگذارترین سینماگران جهان بزرگداشتی برگزار می کند و این جشنواره امسال جایزه دستاورد سینمایی (Victor Award) را به اصغر فرهادی در...

۱۴۰۲/۱۲/۱۲

اصغر فرهادی

بلگراد جایزه ویژه‌ فرهادی را داد

اصغر فرهادی جایزه ویژه نقش برجسته در هنر سینما را از پنجاه و دومین جشنواره فیلم بلگراد در کشور صربستان دریافت کرد. به گزارش ایسنا، اصغر فرهادی نویسنده و کارگردان ...ادامه مطلب نوشته بلگراد جایزه ویژه‌ فرهادی را داد اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۲/۱۲/۱۲

اصغر فرهادی

جشنواره بلگراد دهم اسفند جایزه ویکتور را به فرهادی می‌دهد

جایزه ویکتور بلگراد برای مشارکت برجسته در هنر سینما در پنجاه و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم بلگراد (FEST) به اصغر فرهادی کارگردان ایرانی اهدا می‌شود. به گزارش مهر به نقل ...ادامه مطلب نوشته جشنواره بلگراد دهم اسفند جایزه ویکتور را به فرهادی می‌دهد اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۲/۱۱/۳۰

اصغر فرهادی

بزرگداشت اصغر فرهادی در بلگراد

اصغر فرهادی جایزه ویژه نقش برجسته در هنر سینما را از پنجاه و دومین جشنواره فیلم بلگراد در کشور صربستان دریافت می‌کند. به گزارش ایسنا، جشنواره بین المللی فیلم بلگراد ...ادامه مطلب نوشته بزرگداشت اصغر فرهادی در بلگراد اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۲/۱۱/۲۴


سیف‌الله صمدیان: با وجدان‌تان به «تصویر سال» بیایید

جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر با مرور ۲۰ سال برگزیدگان این رویداد در گالری خانه هنرمندان ایران در هوای بارانی اول اسفندماه تهران آغاز شد. به گزارش سینماسینما، در این افتتاحیه اهالی رسانه با همراهی سیف الله صمدیان (هنرمند عکاس و دبیر این رویداد ) از بخش های...

۱۴۰۲/۱۲/۰۱

محمود کلاری
عباس کیارستمی

شب مجله بخارا برگزار شد؛ از حضور علی دهباشی تا چند داستان دیگر در شبی برای عباس کیارستمی

در شبی به بهانه نمایش جدیدترین مستند سیف الله صمدیان درباره عباس کیارستمی؛ آیدین اغداشلو، شهرام مکری، محمود کلاری و.. صحبت کردند و علی دهباشی هم پس از جراحی اخیرش ...ادامه مطلب نوشته شب مجله بخارا برگزار شد؛ از حضور علی دهباشی تا چند داستان دیگر در شبی برای عباس...

۱۴۰۲/۱۱/۰۷

حمید جبلی
رضا کیانیان

درخواست از وزیر ارشاد برای تعطیل نکردن انجمن صنفی عکاسان تئاتر ایران/ حمید جبلی: ما در حال زندگی با مرگ هستیم!

اختتامیه نخستین «شب عکس تئاتر» با حضور جمعی از هنرمندان حوزه فرهنگ و هنر و استقبالی کم‌نظیر از سوی جامعه تئاتر ایران، عصر پنجشنبه ۱۴ دی ۱۴۰۲ در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد. اجرای این برنامه برعهده منصور ضابطیان بود. به گزارش سینماسینما، ضابطیان در ابتدای این...

۱۴۰۲/۱۰/۱۵


صمدیان: نزدیک شدن به دنیای هنرمند ایرانی بسیار دشوار است/ متین‌دفتری: متاسفانه مردم ما هنوز با عکس بیگانه هستند!

چهل و سومین برنامه «مستندات یکشنبه» که ذِیل سینماتک خانه‌ هنرمندان ایران به پخش فیلم‌های مستند می‌پردازد، یکشنبه ۱۰ دی ۱۴۰۲ به اولین نمایش عمومی فیلم مستند «چهره هنرمندان معاصر ایران» به کارگردانی مهرداد متین‌دفتری اختصاص داشت. به گزارش سینماسینما، پس از نمایش این فیلم، نشست نقد و بررسی آن...

۱۴۰۲/۱۰/۱۱


عبدالله صمدیان درگذشت

عبدالله صمدیان، شاعر و وکیل در ۷۷ سالگی از دنیا رفت. به گزارش سینماسینما، سیف‌الله صمدیان با تأیید خبر درگذشت برادرش گفت: متأسفانه او امروز (سه‌شنبه، ۲۸ آذرماه) از دنیا رفت و صبح روز پنجشنبه (۳۰ آذرماه) در قطعه هنرمندان به خاک سپرده می‌شود. این هنرمند عکاس و فیلم‌ساز و...

۱۴۰۲/۰۹/۲۸

داریوش مهرجویی
ناصر تقوایی

نگاهی به اقتباسی‌ها جشنواره ۴۲ فیلم فجر

تعدادی از آثار جشنواره فیلم فجر پیش رو از کتاب و یا یک روایت خاص اقتباس شده است. به گزارش ایسنا، داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی و امیر نادری از آغازگران ...ادامه مطلب نوشته نگاهی به اقتباسی‌ها جشنواره ۴۲ فیلم فجر اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۲/۱۱/۰۵


در قالب نسخه ترمیم‌شده؛ «دونده» پس از ۳۸ سال روی پرده می‌رود/ اکران ویژه در آمریکا

در قالب نسخه ترمیم‌شده؛ «دونده» پس از ۳۸ سال روی پرده می‌رود/ اکران ویژه در آمریکا

سینماهای آمریکا شاهد اکران دوباره نسخه ترمیم‌شده‌ای از فیلم سینمایی «دونده» ساخته امیر نادری خواهند بود. به گزارش سینماسینما، فیلم «دونده» ساخته امیر نادری و محصول سال ۱۹۸۴ است که از بازی مجید نیرومند در آن به عنوان یکی از بهترین بازی‌های کودکان در تمام تاریخ سینما یاد می‌شود، دوباره...

۱۴۰۱/۰۷/۱۵


اکران نسخه ترمیم‌شده؛ «دونده» در آمریکا

اکران نسخه ترمیم‌شده؛ «دونده» در آمریکا

سینماهای آمریکا شاهد اکران دوباره نسخه ترمیم‌شده‌ای از فیلم سینمایی «دونده» ساخته امیر نادری خواهند بود. به گزارش مهر به نقل از یاهو نیوز، فیلم «دونده» ساخته امیر نادری و ...ادامه مطلب نوشته اکران نسخه ترمیم‌شده؛ «دونده» در آمریکا اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.

۱۴۰۱/۰۷/۱۴


تجربه‌های ناب بصری سینمای ایران۱ / انگار این همان برزخی باشد که تا ابد به جان‌مان افتاده

تجربه‌های ناب بصری سینمای ایران۱ / انگار این همان برزخی باشد که تا ابد به جان‌مان افتاده

سینماسینما، شهرام اشرف ابیانه – نگاهی به فیلم «انتظار» ساخته امیر نادری، محصول سال ۱۳۵۳ دست زن جوانی، بیرون آمده از دَر، برای گرفتن ظرف خوش آب و رنگ بلوری تا از یخ پرش کند، و عَطشِ نوجوانی که تنها تُنکه‌ای به پا دارد را بیشتر کند برای دیدن دوباره‌...

۱۴۰۰/۱۰/۲۵


مانی پتگر: تجربه سال‌های سال در فیلم‌های امیر نادری منعکس است

چهارصد و نودمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران با نمایش فیلم «آب، باد، خاک» ساخته امیر نادری و با حضور مانی پتگر فیلمساز و منتقد و با اجرا و کارشناسی سامان بیات دوشنبه ۲۰ دی در سالن ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد. به گزارش سینماسینما به نقل از روابط...

۱۴۰۰/۱۰/۲۱


مانی پتگر: سناریوی امیر نادری سال‌ها تجربه اوست

مانی پتگر تدوینگر فیلم «آب، باد، خاک» امیر نادری در نشست نمایش و نقد و بررسی آن در سینماتک خانه هنرمندان ایران گفت: شاید امیر نادری سناریوی فیزیکی برای برخی ...ادامه مطلب

۱۴۰۰/۱۰/۲۱

علی دایی

عبدالله روا: فردوسی پور یک نابغه است و میثاقی یک استعداد؛ انتظار داشتم شبیه علی دایی بشم!

عبدالله روا: انتظار داشتم شبیه علی دایی باشم

۱۴۰۲/۱۲/۲۴

علی دایی

واکنش علی دایی به سیل سیستان و بلوچستان؛ این مردم شریف و عزیز را درک می کنم!

علی دایی به سیلاب سیستان و بلوچستان واکنش نشان داد و تاکید کرد باید اقدامات لازم صورت بگیرد...

۱۴۰۲/۱۲/۱۶

علی دایی
امیر قلعه نویی

تمجید امیر قلعه نویی از علی دایی؛ او شناسنامه فوتبال ایران است و باید رییس AFC می شد!

امیر قلعه نویی در جدیدترین صحبت های خود از علی دایی تمجید کرد و به او لقب شناسنامه فوتبال ایران را داد...

۱۴۰۲/۱۲/۱۶

علی دایی

دیدار علی دایی با ایرج خواجه امیری

طرفداری | علی دایی با ایرج خواجه امیری دیدار کرد. علی دایی اسطوره فوتبال ایران با استاد ایرج خواجه امیری دیدار کرد و با یکدیگر به گفتگو پرداختند.

۱۴۰۲/۱۲/۰۴

علی دایی

رضا درویش: با علی دایی مذاکراتی داشتیم؛ اوسمار مربی بزرگی است

طرفداری | مدیرعامل باشگاه پرسپولیس آخرین وضعیت این باشگاه و تغییراتی که در هیات مدیره سرخپوشان صورت گرفته است را تشریح و تاکید کرد که یک میلیون دلار برای باشگاه صرفه جویی کرده است. رضا درویش پس از مجمع باشگاه پرسپولیس که صبح امروز سه شنبه برگزار شد در مورد...

۱۴۰۲/۱۱/۲۴