…راه دشوار فیلمساز قدیمی

بانی‌فیلم – رضا محبوبی:

اشاره:در ابتدای نوشته‌ام باید این نکته را بگویم که خود یکی از علاقمندان سینمای اجتماعی هستم و می‌دانم در میان آثار مهم سینمای اجتماعی سینمای ایران، ساخته‌های مسعود کیمیایی ارزش و اعتباری خاص دارند. همین خصوصیت سینمای کیمیایی‌ست که‌ برای نگارنده این متن قابل احترام است، در واقع این نوشته یک علاقمند سینمای جدی ایران است که با بهانه قرار دادن تولید فیلم «خائن کشی» در تلاش برای دستیابی به پاسخ برخی سئوالاتی‌ است که باعث از بین رفتن جایگاه معنوی فیلمسازانی مانند مسعود کیمیایی می‌شود.

***

پیش از این اکران هر یک از فیلم‌های مسعود کیمیایی، جامعه سینمایی را به شکل عجیب و غریبی، دو قطبی می‌کرد! عده‌ای از منتقذان و نویسندگان سینمایی در نوشته‌ها و نقدهای‌شان در رثای از بین رفتن خلاقیت کارگردان «قیصر»، «گوزنها» و… انبوهی از متلک‌ها و زخم‌زبان‌ها را بار ِاین فیلمساز می‌کردند و در جناح مقابل، دوستداران دست به قلم کیمیایی، به دفاع جانانه از آثار‌ او می‌پرداختند و منتقدان این کارگردان را متهم به نداشتن درک و فهم سینمایی می‌کردند! این داستان تکراری شاید نزدیک به چهل سال، بخشی از دوران پرفرازونشیب فیلمسازی کیمیایی را تشکیل می‌داد. اما این وضعیت در سالیان اخیر دچار تغییرات عمده‌ای شد و زمان بیان و ابراز انتقادها و موسم نوشتن نقدهای مثبت و منفی در مورد فیلم‌های اکران شده کیمیایی، به روزهای پیش از تولید فیلم‌های او رسید! به بیان دیگر دامنه‌ حرف‌و‌حدیث‌ها درباره شخص کیمیایی و فیلم‌هایش،در چارچوب موضوعاتی نظیر اینکه قرار است چه فیلمی، با چه هنرپیشه‌هایی و در چه لوکیشنی بسازد قرار گرفت.

این فضاسازی‌ها که بیشتر ناشی از گسترش انتشار خبر در رسانه‌های مجازی است، در مورد بخش زیادی از فیلمسازان دیگر نیز وجود دارد. به موضوع کیمیایی برگردیم! در میان فیلم‌های مختلفی که کیمیایی در یک دهه اخیر ساخته، فضاسازی‌های عمدتاً منفی و ناخوشایند پیش از تولید و هنگام نمایش، مربوط به فیلم پرحاشیه «قاتل اهلی» است. بروز اختلاف اساسی میان این کارگردان با سرمایه‌گذار «قاتل اهلی»، این فیلمی را نخستین ساخته پرحاشیه کیمیایی‌ کرد. مسایل حاشیه‌ای پیش از تولید «قاتل اهلی» آنقدر ادامه داشت که در نهایت هم کار را به قهر کارگردان از سرمایه‌گذار تازه‌کارش کشاند و مُهر «حاشیه‌دار‌» را بر پیشانی این فیلم زد. مصائب تولید این فیلم، شاید از معدود دفعاتی باشد که مسعود کیمیایی را به عنوان فیلمسازی باهوش و موقعیت‌سنج، دچار خطا در انتخاب سرمایه‌گذار برای فیلمش کزد! در حالی که مشکلات «قاتل اهلی» هنوز هم جسته و گریخته، گریبان مسعود کیمیایی‌ را می‌گیرد، به نظر می‌رسد این فیلمساز در جدیدترین پروژه سینمایی خود نیز، قرار است بازهم تجربه‌های حاشیه‌دار گذشته‌اش را داشته باشد!

با اینکه قرار بود کیمیایی «خائن‌کشی» را با تهیه‌کننده «پرکار شده» این روزهای سینمای ایران، یعنی جواد نوروزبیگی بسازد، اما کش‌و‌قوس‌های تولید شدن با نشدن این فیلم و بیشتر شدن مشغله‌های نوروزبیگی، پای یکی از بازیگران نقش‌های کمدی سریال‌های طنز تلویزیونی را به ماجرای «خائن‌کشی» باز کرد؛ علی اوجی!!

گویا این بازیگر با «خائن‌کشی» توانسته جواز تهیه‌کنندگی را از سازمان سینمایی بگیرد، «پاقدم» همکاری علی اوجی با کیمیایی آن چنان «آمد» داشت که این بازیگر نقش‌های دو سریال‌های کمدی، همزمان در چند پروژه سینمایی به عنوان بازیگر و تهیه‌کننده حضور پیدا کرد! البته این حضور پررنگ اوجی در پروژه‌های مختلف در ارتباط مستقیم با فراهم کردن سرمایه توسط او برای تولید برخی از این فیلم‌ها نفسیر نمود. صرف‌نظر از شلوغی فعالیت این بازیگر سریال‌های کمدی و طنز تلویزیونی، قرار گرفتن نام علی اوجی در کنار نام کیمیایی، حاشیه‌های زیادی را پیرامون پروژه «خائن‌کشی» به وجود آورد.

دانستن اینکه فیلمسازی مانند کیمیایی با چه توجیهی و بر اساس کدام حساب‌و‌کتاب، راضی به پیوستن علی اوجی در تیم تولید «خائن‌کشی» شده، نباید چندان دشوار باشد اما سرازیر شدن حجم زیادی از بازیگران سریال‌ها و فیلم‌های عمدتاً کمدی و طنز، -منهای دو سه هنرپیشه جدی این پروژه-، در کست ارایه شده توسط علی اوجی، نگرانی‌هایی را در مورد قطعی بودن نزول کیفی «خائن‌کشی» به وجود آورده است. دامنه این نگرانی‌ها باعث شده برخی اهالی سینما از جمله شاهد احمدلو به صراحت از همکاری علی اوجی با کیمیایی انتقاد کند. این فیلمساز و بازیگر با انتشار ویدیویی از بازی‌اش در فیلم «دندان مار» در اینستاگرام نوشت: «این صحنه فیلم زیباى دندان مار تقدیم به آقاى کیمیایى براى فیلم جدیدش. خایٔن کشى که مثلا تهیه کننده اش على اوجى!؟ شده (بازیگر نچسب آیتم‌هاى مدیرى). از حالا معلوم است که چه اتفاقى قرار است دوباره و شاید بدتر بیفتد. یاد روزهایى که سگ کشى داشتیم بخیر. آدمها سرجایشان بودند. شما در گوش من درس‌هاى دیگرى آموختى. اما حالا مرا یاد توپ مروارى صادق هدایت مى‌اندازید… دور خودتون کیا رو جمع کردید؟! شما خیلى بزرگتر از این دلال‌ها هستید استاد»

انتقادها از مسعود کیمیایی آنقدر بالا رفت که برخی از منتقدان به طنز، «خائن‌کشی» را با فعالیت خلیل عقاب مقایسه کردند! در میان خیل انتقادها از مشارکت مسعود کیمیایی با علی اوجی، نکته‌ای فراموش شده و مغفول مانده؛ اینکه در این روز و روزگار سینما و با ظهور مدیرانی که اساسی‌ترین دغدغه‌شان، نپرداختن به حل مشکلات سینماست(!) فراهم کردن سرمایه و بودجه برای فیلمسازانی مانند کیمیایی، آسان نیست؛ شرایط برای فراهم کردن سرمایه برای تولید فیلم برای کارگردانانی مانند سازنده «سرب»، مانند «بسازوبفروش»های سریال‌های خانگی و فیلم‌های لمپنی-کمدی یا لمپنی-لاتی راحت و مهیا نیست؛ این واقعیت در بیان بسیاری از انتقادها در مورد کارگردانان شاخص، متاسفانه نادیده گرفته می‌شود.

برخی معتقدند ارتباطات خاصی که علی اوجی به واسطه و میان‌داری مهران مدیری در مجموعه «اول مارکت» پیدا کرده، از معدود کورسوهای امید برای فراهم آوردن سرمایه تولید پروژه‌‌هایی مانند «خائن‌کشی» است. اینکه عاقبت «خائن‌کشی» به کجا کشیده و سرانجام این پروژه سینمایی چه خواهد شد به احتمال فراوان از مهم‌ترین دغدغه دوستداران سینمای کیمیایی‌ست که برای دانستن‌اش باید در انتظار ماند…

نوشته …راه دشوار فیلمساز قدیمی اولین بار در بانی فیلم پدیدار شد.