حسینی: هدف، برگشتن به دوران «فیلم‌فارسی» است/ الگوی وزارت ارشاد فعلی همان وزیر لندن‌نشین است! / مستغاثی: با این دولت و آن دولت و آن وزیر و این وزیر چیزی اصلاح نمی‌شود

به گزارش سینماپرس، برنامه رادویی سینما معیار با موضوع ولنگاری فرهنگی با حضور سید محمد حسینی وزیر سابق ارشاد و سعید مستغاثی کارشناس فرهنگی برگزار شد.

در ابتدای برنامه مجری پس از خواندن بخشی از بیانات مقام معظم رهبری پیرامون ولنگاری فرهنگی از حسینی پرسید: «چرا با وجود این همه صحبتها، تذکرها و دغدغه‌های مقام معظم رهبری درباره فرهنگ، پیشرفتی در رفع این دغدغه‌ها نداریم؟»

در حوزه‌های مختلف ولنگاری فرهنگی را شاهدیم که از روی غفلت نیست

حسینی پاسخ داد: رهبری در بحث فرهنگ، اشاره به بی‌اهتمامی و ولنگاری داشته‌اند؛ این اهتمام لازم از سوی مسئولین وجود نداشته است. اهتمام بیشتر در فعالیت‌های ایجابی، در تولید محصولات مفید و ارزنده و مطابق فرهنگ و آیین ماست که خطاب این سخن همۀ نهادها و دستگاهها و مؤسسات هستند که باید تلاش بیشتری کنند تا فضای جامعه را در دست بگیریم و مثلاً تعداد فیلم‌های خوب در سال افزایش یابد. در سالهای اخیر رهبر علاوه بر گفتگوهای قبلی بر بحث نفوذ فرهنگی، بر رخنه فرهنگی تأکید کردند و اینکه باید جبهۀ فرهنگی انقلاب مورد حمایت قرار گیرد و نباید به جبهه معاند کمک کرد و در مواردی به طور خاص هم تذکر دادند، مثلاً در مورد تئاتر، یا نمایشگاه کتاب که دو سال اخیر حضور نیافتند که خود این یک سؤال هست اما از آن طرف می‌بینیم کتابهای متعددی منتشر شده که با ضوابط قانونی سازگاری ندارد و خطوط اخلاقی، اعتقادی و دینی را نادیده گرفتند، در حوزه‌های مختلف این ولنگاری را شاهدیم که از روی غفلت نیست و ادامه دارد و هیچ عزم و اراده‌ای برای پیشگیری وجود ندارد.

وی ادامه داد: آنها بر این اعتقاد هستند که چندروزی فضایی در جامعه ایجاد می‌شود و بعد آنقدر مسائل کشور فراوان هست که به فراموشی سپرده می‌شود و ما هم کار خود را انجام می‌دهیم. متأسفانه دستگاههای نظارتی هم آنگونه که باید در این زمینه‌ها عمل نمی‌کنند، ولنگاری جایی هست که باید وظیفه‌اش را انجام دهد ولی انجام نمی‌دهد و می‌بینیم چنین محصولاتی وارد بازار می‌شود.

مستغاثی نیز دیدگاه خود را در این رابطه بیان کرد و گفت: بعد از سالهای دفاع مقدس در دوران اصلاحات پایۀ سینمای فیلم فارسی قوی شد که برنتابیدن مردم در آن سالها موجب شد که کمترین میزان استقبال از فیلم‌ها را در سال ۸۲ یا ۸۳ داشته باشیم. متأسفانه در دورۀ خود آقای حسینی هم این نمونه‌ها وجود داشت و خیلی آن زمان درگیر بودیم. فیلم یک خانوادۀ محترم، پاداش و فیلم‌های زیاد دیگری که هنوز نمی‌توانند اکران کنند و مصادیق فاجعه‌باری از ولنگاری فرهنگی است که امروز شدیدتر است. وی افزود: امروز از وزیر ارشاد انتظاری نیست چرا که از امروز عقب است.

بنای ما بر این بوده که فرهنگ اصیل اسلامی مبنای کار باشد

حسینی در پاسخ به صحبتهای وی اظهار داشت: در چهارسالی که بنده مسئولیت داشتم هیچ‌گاه مقام معظم رهبری چنین مباحثی را با این صراحت نداشتند و کاملاً هماهنگ بودیم و سعی می‌کردیم معیارها رعایت شود، ممکن است در بین دهها فیلم مواردی هم ایراد داشته باشد که خودمان هم برخورد کنیم و اینطور نبود که ولنگاری وجود داشته باشد. در آن دوره هم ضعف‌هایی وجود داشت امّا اصلاً قابل مقایسه با این دوره نیست و نوع نگاه متفاوت است، یعنی بنای ما بر این بوده که فرهنگ اصیل اسلامی مبنای کار باشد ولی الان یک رهایی و عدم اهتمام و رها کردن را می‌بینیم. مثلاً فیلم به رنگ ارغوان در دورۀ قبل توقیف شده بود، بعد کارشناسان امنیتی و اطلاعاتی بررسی کردند و نظر دادند و گفتند اشکال ندارد و اکران شد، یا فیلم کتاب قانون نیز به همین صورت بود.

حسینی درباره ریشه‌های ولنگاری فرهنگی در سینما خاطرنشان کرد: اصلاً در همان دورۀ اصلاحات از تسامح و تساهل می‌گفتند یعنی دقیقاً این را اعلام می‌کردند، در دورۀ جدید هم صراحتاً گفتند که الگویشان همان رؤسای جمهور گذشته، وزرای قبلی و همان وزیری که الآن لندن‌نشین است هستند و بر همان رویه دنبال می‌کنند مگر اینکه گاهی اوقات آنقدر فشارهای رسانه‌ای و علما و مراجع زیاد شود که در برخی موارد عقب‌نشینی کنند.

مجری برنامه سؤال کرد: «چرا در ادوار مختلف اتفاق درست و صحیحی نداشتیم و هر مسئولی دورۀ خود را توجیه می‌کند؟ در جشنواره سی‌ام که آقای خزاعی عهده‌دار برگزاری آن بودند، حجم اعتراضات و گزارشات آنقدر بالا بود که در یکی از جلسات شورای فرهنگی عمومی عصبانیت شما را هم در پی داشت.»

حسینی در جواب بیان داشت: باید نگاه غالب را نگاه کرد تا بگوییم درصدی هم ایراد داشته است، هرجایی هم مسائل جدی مطرح بود برخورد می‌شد. یکی از بحث‌هایی که در نگاه سلبی داریم این است که باید نظارت جدی باشد، اخیراً یکی از اعضای صدور پروانه نمایش گفته بود فیلم "ارادتمند، نازنین، بهاره، تینا" که ساخته شده به هیچ‌وجه جای اصلاح ندارد یا یکی از اعضای دیگر گفته بود این فیلم سه دختر هست که برای مردان له‌له می‌زنند. یعنی آن کارگردان و تهیه‌کننده به جایی رسیده که هرچقدر از خطوط قرمز کوتاه آمدیم باز مطالبات جدید دارد.

الان هدف، برگشتن به فیلم فارسی است، حتی کتابهای ضد انقلابی‌ها خرید و توزیع می‌شود

وی ادامه داد: اینها می‌خواهند به همان فیلم فارسی که گفتند برگردد، یا فیلم‌هایی که در غرب ساخته می‌شود، یک عدّه اصلاً عزم و اراده ندارند و نگاهشان این است که همین وضعیت وجود داشته باشد و مشکلات روز به روز بیشتر می‌شود. در حوزۀ خرید کتاب دقت داشتیم برای کتابخانه‌های عمومی مفید باشد ولی الان از کسانی خرید می‌شود که معاند و ضدانقلاب هستند، هم به آنها مجوز داده می‌شود و هم کتابهایشان خرید و توزیع می‌شود و بعد هم می‌گویند ممنوع‌القلم نداریم و فقط نگاه می‌کنیم مطالب کتاب چیست و با نویسنده کاری نداریم و بر این مبنا کار خود را می‌کنند. یک بخش هم به خود اهالی فرهنگ و هنر برمی‌گردد و در سینما، تئاتر، موسیقی نگاه برخی افراد کاملاً متفاوت است. در همین دورۀ جدید سراغ بعضی از فیلمسازان معروفی رفته‌اند که قبلۀ آمالشان غرب است و برایشان فرش قرمز پهن کردند و پشت صحنه فیلمشان رفته‌اند و حالا که فیلمشان ساخته شده و می‌‌بینند اگر اکران کنند خیلی رسوایی به بار می‌آید.

جای سؤال دارد که برخی از دوستان اصولگرای ما موضع آمریکا را بگیرند

مستغاثی ریشه‌های‌ بحث ولنگاری فرهنگی در سینما را تاریخ سینمای ایران، بنیانگذاران آن و عدم تحلیل درست از این سابقه دانست و گفت: خیلی از دست‌اندرکاران نتوانستند تحلیل درست داشته باشند و برای همین سینمای ما علیرغم اینکه ۳۸ سال از انقلاب می‌گذرد هنوز نتوانسته به اندازۀ ۲ درصد با انقلاب هماهنگ شود. به فضایی برمی‌گردد که شاید از دورۀ قاجار ایجاد شد که در طول این سالها بوده و اگر بررسی شود می‌توان ریشه‌ها را پیدا کرد که چگونه به امروز رسیده است، اگر این ریشه‌ها را نتوانیم دربیاوریم نمی‌توانیم با آن مقابله کنیم و در هیچکدام از این دوره‌ها این ریشه‌ها شناخته نشده است. از وزیر فراری چه انتظاری می‌توان داشت؟ اینکه مثلاً دولت مهاجرانی، دولت اصلاحات ۱۰۰ تا فیلم ولنگار می‌سازد که سؤال ندارد!

او افزود: در جشنواره سال ۹۰ دو نقل‌قول از دو مسئول آن زمان می‌آورم که یکی آقای خزاعی (دبیرجشنواره) بود که گفت: قبل از آمدن به مراسم یک جانباز ۷۰ درصدی مرا دید و گفت ما کجای این سینما هستیم؟ آقای شمقدری در همان مراسم بعد از راهپیمایی ۲۲ بهمن گفت این مراسم ۲۲ بهمن کجای این سینماست؟

حسینی گفت: حالا با رویدادهای دیگر مقایسه کنید، مقام معظم رهبری همین هفته فرمودند در مورد هفتم تیر هنوز یک فیلم ساخته نشده است.

مستغاثی از او پرسید: آیا در زمان شما ساخته شد؟

حسینی پاسخ داد: خیر، در زمان ما فتنه ۸۸ بود که بلافاصله ساخته شد. بحث جنگ لبنان هم بود که بلافاصله ساخته شد.

مستغاثی گفت: ۹۰ فیلم در سال ساخته می‌شود، شما یک فیلم سی و سه روز را اشاره می‌کنید. این افتخار نبوده و وظیفه بوده است، ما نمی‌خواهیم مسئولیت را به گردن شما بیندازیم اما از شما انتظار خیلی بیشتری داشتیم.

حسینی در پاسخ به صحبت او اظهار داشت: محدوده زمانی را هم در نظر بگیرید، در یک دورۀ چهار ساله چندتا فیلم می‌شود ساخت و فیلم‌هایی که می‌خواستیم حمایت کنیم هم محدودیت داشتیم و خیلی از فیلم‌ها را بخش خصوصی می‌سازد و نهادهای دیگر می‌سازند.

مستغاثی گفت:در دوران شما در دو سه تا از شوراهای سینمایی و تلویزیونی بودم ولی بیرون آمدم چون دیدم نمی‌توانم کاری کنم. کار زیادی شده اما موقعی که یک نفر مدعی و خودی هست جای سؤال هست، در قرآن مثال حضرت یونس (ع) را داریم که یک مقدار زودتر از شهر بیرون آمد و امتش را لعنت کرد و خدا چه به روزش آورد. ولنگاری فرهنگی که مربوط به امروز نیست، همان دوران آقای احمدی‌نژاد هم بارها آقا هشدار دادند که از وضعیت فرهنگ راضی نیستم، مقوله ناتوی فرهنگی چه زمان مطرح شد؟ باید ریشه را یافت. در دوره اصلاحات شروع می‌شود اما انتظارمان این بود که وقتی رانندۀ حزب‌اللهی پشت این ماشین می‌نشیند دیگر آن مسیر را نرود.

مسئول بالاتر باید با خطای زیرمجموعه برخورد کند

حسینی به قدرت تصمیم‌گیری مسئول بالاتر در کار اجرایی اشاره داشت و گفت: در کار اجرا هر مقدار که انسجام و هماهنگی بیشتر باشد کار بهتر انجام می‌شود ولی همیشه اینطور نیست و اختلاف‌نظر وجود دارد و این یک امر طبیعی هست ولی در نهایت باید مسئول بالاتر تصمیم بگیرد. اگر هم زیرمجموعه خطایی انجام می‌دهند و اشکالی صورت می‌گیرد باید برخورد شود، نه این که صرفاً گفتاردرمانی باشد.

حسینی در پاسخ اظهار داشت: اختلافاتی وجود داشت، مثلاً در مورد افرادی توصیه‌هایی هم صورت می‌گرفت ولی بعد وقتی سوابق فرد بررسی می‌شد توضیح می‌دادیم و مثلاً به خود آقای رئیس‌جمهور می‌گفتیم مصلحت نیست. خود وی در جلسات عمومی هم گاهی ما را مخاطب قرار می‌داد به طور مثال در بحث تئاتر سخت‌گیری می‌شود یا بحث مطبوعات که چرا با فلان مطبوعاتی که رزمندگان اسلام را تمسخر کرده برخورد شده است، اینها وجود داشت و صددرصد نگاهها یکی نبود و در عمل گاهی این مسائل پیش می‌آمد. در دورۀ گذشته ممکن بود فیلمی را ندیده بودیم و اکران می‌شد ولی بعد از مدتی متوقف شد و ادامه نیافت.

وی به مقایسه وضعیت دوره‌ قبل و دوره کنونی پرداخت و بیان داشت: در آن دوره بنایمان بر این بود که خطوط قرمز نظام رعایت شود و در حوزه‌های مختلف تلاشمان را می‌کردیم، بعد هم وارث وضعیتی بودیم که وزیر ارشاد اول و دوم و افراد دیگر در دوره اصلاحات بودند و حتی نهادهایی که انتظارات بیشتری از آنها بود و آنها گاهی فیلم می‌ساختند و بعد توقیف می‌شد، سرمایه‌گذاری می‌کردند و قابل اکران نبود. صرف این حرف که چون از اینها انتظار نداریم کافیست؟ الان خلاف شرع، خلاف قانون انجام شود و ما بگوییم انتظاری نیست؟

وی ادامه داد: آن دوره گاهی برای فیلمی که اشکال داشت تظاهرات می‌کردند، الان وقتی برای فیلمی که خود وزیر می‌گوید افتضاح بوده هیچ واکنشی نیست، معلوم می‌شود پشت صحنه مسائلی دیگر هست و نمی‌توان سطحی‌نگر بود. بر فرض در گذشته ایراداتی وجود داشته است، هشدار اخیر مقام معظم رهبری را تبیین کنیم که چه می‌شود کرد؟ وقتی در برخی فیلم‌ها داشتن فرزند مزاحم نشان داده می‌شود، یا برخی احکام شرعی زیر سؤال می‌رود باید مشخص کنیم که اگر کسانی می‌خواهند انکار کنند بگوییم این موارد آن است و اتفاقی و موردی نیست و از مسئولین خواسته شود که عمل کنند.

مستغاثی در صحبت‌های پایانی خود بیان داشت: با این دولت و آن دولت و آن وزیر و این وزیر چیزی اصلاح نمی‌شود، همچنان که تمدن اسلامی از زیر بالا آمد این قضیه چیزیست که باید بنیادی حل شود. خود فرمایشات مقام معظم رهبری هست که مبدأ کار علوم انسانی غربی هست که باید اصلاح شود، فضای نشر، فضای دانشگاهها و... به هم مربوط هستند و نمی‌توان گفت فقط سینما اصلاح شود و آنها نشوند.

در بخش ابتدایی برنامه، یامین‌پور به بحث مستند بحران پرداخت و گفت: در کشوری زندگی می‌کنیم که اطرافمان پر از جنگ و درگیری است و حضور مستندسازان و تصویرسازان ایران در این کشورها باعث می‌شود قدری جدی‌تر نیاز باشد که درباره مستند بحران بحث کنیم و کنکاش کنیم که چه اتفاقی آنجا می‌افتد، مستندسازان ما چه کارهایی می‌کنند، چه جذابیتی برایشان دارد و دستاورد این سفر برای آنها چیست.

اردستانی در مورد حضور خود در جنگ سوریه و ساخت مستند توضیح داد و گفت: موضوع جنگ خیلی خاص است و بسیاری از افراد به آن نمی‌پردازند و تلاش کردیم موضوعی انتخاب کنیم که خاص باشد، مثلاً اولین مستند دربارۀ لشکر فاطمیون با هماهنگی خود فرمانده شهید یعنی ابوحامد ساخته شد که یکی از جذابیت‌هایش همین بود که حرفی بود که گفته نشده بود و گفته شد، هرچند خود موضوع سوریه و حرف زدن درباره مسائل سوریه یا عراق و جنگی که در شبه قاره وجود دارد جذابیت خاصی دارد. درست است که کار ساختن دربارۀ عملیات‌ها خیلی کار خوبیست امّا از آن مهم‌تر حرف زدن درباره جنگ است.

او در پاسخ به این سؤال که: «اثرهای خود را برای کجا و چه مخاطبی می‌سازید؟» اظهار داشت: مخاطب ما در درجه اول خود مردم هستند، خودمان بین مردم هستیم و دسترسی‌مان همین‌گونه است یعنی وارد فضای روشنفکری نشدم که فقط در بالاشهر تهران زندگی کنم و یک حرف خاصی را بزنم که فقط یکسری نگاه مردمی روی من باشد و یکسری آدم در سینماها آن را ببینند و تا به حال کاری نساختم که پخش نشده باشد. البته که از نظر انتشار بسیار ضعیف هستیم و دلیل آن این است که یک سیستم پخش درست نداریم و من کمی به این فضا دلسرد می‌شوم در صورتی که به این آثار باید اهمیت داده شود که اینطور نیست.

وی در ادامه صحبت خود، درباره بستر سینمای ایران برای اکران این فیلم‌ها نیز توضیح داد و گفت: این مسئله بالقوه امکان‌پذیر است اما به صورت بالفعل ان‌شاالله مسئولان به آن توجه کنند، سازمان‌های مسئول هیچ فعالیتی نمی‌کنند و در مهجوریت به سر می‌بریم.

مهدی مافی اخبار سینمای جهان را ارائه داد و بیان داشت: همزمان با سالروز انتشار جلد ۱ هری‌پاتر، جی‌کی ‌رولینگ داستان کوتاهی درباره یک مدرسۀ جادوگری در آمریکا منتشر کرده است. لیست دعوت‌شده‌های سال ۲۰۱۶ آکادمی علوم هنرهای فیلمسازی آمریکا منتشر شد و اعتراضات کار خود را کرده و از ۶۸۳ عضو جدید، ۴۶ درصد خانم و ۴۱ درصد رنگین‌پوست هستند.و خبر آخر اینکه علیرغم اینکه ستاره‌های فرانسوی در سینمای کشور خودشان آزادی کامل دارند اما به فیلم‌های خارجی سانسورهای زیادی اعمال می‌کنند.

برنامه رادیویی سینمامعیار پنجشنبه‌ها ساعت ۱۴:۳۰ از رادیو گفت و‌گو پخش می‌شود، برنامه‌ای با اجرای سید امیر جاوید و تهیه‌کنندگی و سردبیری محمدجواد طالبی که سعی دارد ضمن پرداختن به مسائل اساسی سینمای ایران سطح آگاهی مخاطب از فیلم‌های روی پرده را بالا ببرد.