مکالمه روح نمایشنامه‌نویس فرانسوی و سعدی افشار در «شب‌نشینی با مولیر»

نویسنده و کارگردان نمایش «شب‌نشینی با مولیر» که یکی از آثار حاضر در بخشمهمان چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است، گفت: مصائبی که مولیر، یکی ازنمایشنامه‌نویسان برتر قرن هفدهم فرانسه پس از نگارش «تارتوف» از سر گذراند موجبنگارش این اثر با حضور روح سعدی افشار شد.

به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، نمایش شب‌نشینی با مولیر به نویسندگی و کارگردانیهنرمند شناخته‌شده نمایش ایرانی داوود فتحعلی‌بیگی یکی از نمایش‌های حاضر دربخش مهمان چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است. نمایشی که امروز دوشنبه–نهم بهمن‌– طی یک نوبت اجرا در ساعت ۱۸ در مجموعه تئاتر محراب روی صحنهمی‌رود.

فتحعلی‌بیگی نمایش شب‌نشینی با مولیر را یک بار در سال ۱۳۹۳ برای شرکت درپانزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران–مبارک آماده کرد، اما با منتفیشدن اجرا، نتوانست آن را روی صحنه ببرد، او این اثر را مجدد بازخوانی و تنظیم و بهنمایشی تبدیل کرده که دیگر عروسکی نیست و با حضور چهار بازیگر زن و ۱۰ بازیگرمرد اجرا می‌شود.

نمایشنامه‌های مولیر عموما کمدی– انتقادی هستند و در آثارش کجی‌ها و ناراستی‌هایموجود در جامعه را به باد انتقاد می‌گیرد.

فتحعلی بیگی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره گفت‌وگوی خیالی با مولیر و نمایششب‌نشینی با مولیر، اظهار داشت: من یک شب در عالم خیال با مولیر، که یکی ازنمایشنامه‌نویسان برتر قرن هفدهم فرانسه است به گفت‌وگو پرداختم، حاصل اینگفت‌وگو شد این نمایشنامه؛ نمایشنامه‌های مولیر عموما کمدی– انتقادی هستند و درآثارش کجی‌ها و ناراستی‌های موجود در جامعه را به باد انتقاد می‌گیرد. اونمایشنامه‌ای کمدی به نام تارتوف دارد که در آن به انتقاد از افراد ریاکار، فرصت‌طلب وعوام‌فریب پرداخته است.

وی افزود: مولیر تارتوف را در دوران انگیزاسیون (تفتیش عقاید) نوشت؛ دورانی کهاصحاب کلیسا تاخت‌وتاز می‌کردند و مولیر می‌دید که آنها چه‌طور خود را پشت نقاباعتقادات عوام پنهان کرده‌اند. او چون سوءاستفاده از باورهای مردم را می‌دید، تارتوف رابا الهام از نمایشنامه‌ای ایتالیایی نوشت و چون تحت حمایت دربار بود، نمایش‌اش رادر دربار اجرا کرد، اما افرادی فرصت‌طلب، دو رو، دو رنگ و عوام‌فریب چون زیر سوال رفتنخود را در تارتوف ‌دیدند، جلوی اجرای آن را گرفتند. مولیر نمایشنامه‌اش را مجددابازنویسی و این‌بار با نام شیاد اجرایش کرد ولی باز هم با ممانعت‌هایی مواجه ‌شد. اوسرانجام توانست نمایش‌اش را اجرا کند اما آن افراد فرصت‌طلب و دورو و دورنگ کینه‌ اورا برای همیشه به دل گرفتند.

داوود فتحعلی‌بیگی هنرمند شناخته‌شده نمایش ایرانی

مولیر پس از اجرای نمایش «بیمار خیالی» درگذشت

کارگردان شب‌نشینی با مولیر خاطرنشان کرد: مولیر پس از پشت سر گذاشتن یک زندگیپرفراز و فرود، سخت، غمناک و پرماجرا، در ۱۷ فوریه‌ ۱۶۷۳ به طرزی نمادین درگذشت. اوکه به بیماری سل مبتلا بود، هنگامی که در حال اجرای نمایش «بیمار خیالی»، آخریننوشته‌اش بود، دچار تشنج و عدم تعادل شد. با این حال اجرا را به پایان برد و ساعاتیبعد درگذشت. وقتی مولیر درگذشت هیچ کشیشی بر بالین او حاضر نشد و کلیسا اجازه‌تدفین او را در گورستان مسیحیان نداد. پس از تلاش‌های همسرش و توسل او به شخصپادشاه، سرانجام به دستور اسقف اعظم پاریس، در ۲۱ فوریه‌ ۱۶۷۳ پیکر او را درگورستان موقوفه سن ژوزف به خاک سپردند.

وی گفت: سرگذشت مولیر بی‌اختیار مرا به یاد همه هنرمندانی می‌اندازد که گاه به علتگرفتار شدن در دام سوءتعبیر و گاه به خاطر گرفتاری در دام افراد غرض‌ورز یا داد و قالکسانی که در آثار هنری این هنرمندان زیر سوال رفته‌اند، با رد و طرد آثارشان مواجهمی‌شوند. مجموع آنچه اشاره کردم موجب نگارش نمایشنامه «شب‌نشینی با مولیر» شد.

«شب‌نشینی با مولیر» شامل بخش‌هایی از نمایشنامه «تارتوف» و بخش‌هایی ازسیاه‌بازی است

این استاد نمایش ایرانی خاطرنشان کرد: شب‌نشینی با مولیر شامل بخش‌هایی ازنمایشنامه تارتوف و بخش‌هایی از سیاه‌بازی است، در این نمایش در کنار حضور روحمولیر روی صحنه، روح زنده‌یاد سعدی افشار، بزرگ سیاه‌باز تئاتر ایران هم روی صحنهمی‌آید و هرچند جنس کمدی مولیر با جنس کمدی سیاه‌بازی متفاوت است اما روحسعدی افشار در جاهایی بازیگوشانه در روند نگارش نمایشنامه توسط روح مولیر سرکمی‌کشد.

وی تاکید کرد: نمایش ما از صحنه دفن مولیر در گورستان و مخالفتی که با دفن او صورتمی‌گیرد، آغاز می‌شود و شیوه اجرایی ما برآمده از سنت نمایش ایرانی است. ماگورستان را به عنوان مکانی واحد در نظر گرفته‌ایم، اما گورستان در طول اجرا مرتببازتعریف و هر بار تبدیل به مکانی تازه می‌شود و در حرکتی چرخشی در انتهای نمایشمجددا به گورستان بازمی‌گردیم.

فتحعلی بیگی خاطرنشان کرد: در نمایش‌های آیینی– سنتی اصلی وجود دارد که آن راهویت‌بخشی مجازی به مکان اجرا می‌نامند. این هویت‌بخشی مجازی به مکان اجرا، همدر نقالی، هم در تعزیه و هم در تخت حوضی قابل مشاهده است. ما در «شب‌نشینی بامولیر» از همین اصل استفاده کرده‌ایم. به این معنا که مکان اجرا واحد است، اما به شکلمرتب، از طریق بیان، کلام و دیالوگ‌هایی که بازیگران بر زبان می‌آورند بازتعریف می‌شودو نام تازه‌ای به خود می‌گیرد و بر مکان تازه‌ای دلالت می‌کند.»

چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با دبیری مهدی حامدسقایان، از ۲۷ دی تا ۱۲بهمن ۱۴۰۲ در تهران در حال برگزاری است.

نوشته مکالمه روح نمایشنامه‌نویس فرانسوی و سعدی افشار در «شب‌نشینی با مولیر» اولین بار در بانی فیلم. پدیدار شد.